Od „Gotowości 2030” do SAFE: 19 z 27 państw członkowskich UE chce miliardów dolarów pożyczek na projekty zbrojeniowe – na potrzeby bezpieczeństwa i obrony

Nowa strategia obronna Europy: program SAFE i reorganizacja polityki bezpieczeństwa

Powstanie europejskiego finansowania obronności

Unia Europejska zapoczątkowała nową erę wspólnego finansowania obronności, wprowadzając instrument finansowania SAFE (Security Action for Europe). Według przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, 19 z 27 państw członkowskich zasygnalizowało już zainteresowanie tym przełomowym programem. Tak wysoki poziom popytu wskazuje na fundamentalną zmianę w europejskiej architekturze bezpieczeństwa, napędzaną ciągłym zagrożeniem ze strony Rosji i niepewnością co do amerykańskich gwarancji bezpieczeństwa.

Instrument SAFE stanowi rdzeń szerszego planu, pierwotnie nazwanego „ReArm Europe”, a później przemianowanego na „Readiness 2030”. Inicjatywa ta ma na celu mobilizację łącznie 800 miliardów euro na europejską obronność. Z tej kwoty 150 miliardów euro zostanie przekazane w formie bezpośrednich pożyczek w ramach programu SAFE, a kolejne 650 miliardów euro zostanie udostępnione poprzez aktywację krajowych klauzul wyjścia w ramach Paktu Stabilności i Wzrostu.

Komisja Europejska wyemituje obligacje zabezpieczone budżetem UE, a następnie przekaże te środki zainteresowanym państwom członkowskim w formie długoterminowych pożyczek na korzystnych warunkach. Taka struktura pozwala krajom uczestniczącym korzystać z wysokiego ratingu kredytowego UE i obniżyć koszty finansowania, które byłyby wyższe w przypadku pożyczek krajowych.

Nadaje się do:

• Program instytucjonalny dotyczący europejskiego programu uzbrojenia: 150 miliardów Euro Armor Program Safe (działanie bezpieczeństwa dla Europy)
• Analiza wymiarów logistycznych – mocne i słabe strony WSPÓLNEJ BIAŁEJ KSIĘGI na temat gotowości obronnej Europy 2030

Podłoże strategiczne i analiza zagrożeń

Pilność tej inicjatywy finansowej podkreślają alarmujące oceny europejskich agencji wywiadowczych. Prezes niemieckiej Federalnej Służby Wywiadowczej (BND), Bruno Kahl, ostrzegał już w październiku 2024 roku, że rosyjskie siły zbrojne będą prawdopodobnie zdolne do ataku na NATO najpóźniej do końca dekady. Ocenę tę potwierdza wspólna ocena sytuacji przeprowadzona przez BND i niemieckie siły zbrojne, która stwierdza, że ​​Rosja prawdopodobnie stworzy wszelkie warunki niezbędne do prowadzenia „wojny konwencjonalnej na dużą skalę” do końca dekady.

Komisarz UE ds. obrony Andrius Kubilius podkreślił te ostrzeżenia, zauważając, że Rosja produkuje obecnie więcej czołgów niż jest rozmieszczonych na liniach frontu. Systematyczne gromadzenie zapasów sprzętu wojskowego sugeruje, że Moskwa przygotowuje się do przyszłych konfliktów, które mogą wykraczać poza Ukrainę. Eksperci uważają, że Rosja znajduje się w fundamentalnym, systemowym konflikcie z Zachodem i potwierdzają gotowość tego kraju do realizacji imperialistycznych celów za pomocą siły militarnej.

Ta analiza zagrożeń prowadzi do wniosku, że Europa nie debatuje już nad koniecznością zwiększenia wydatków na obronność, ale nad tym, jak szybko i zdecydowanie można podjąć działania. Inicjatywa SAFE nie jest zatem jedynie środkiem finansowym, lecz politycznym sygnałem nowej europejskiej odpowiedzialności w polityce bezpieczeństwa.

Funkcjonowanie i struktura programu SAFE

Instrument SAFE, przyjęty przez Radę UE w maju 2025 r., opiera się na zasadzie wspólnych zamówień, aby zmaksymalizować efektywność i interoperacyjność. Zasadniczo projekty muszą być realizowane przez co najmniej dwa państwa, chociaż ustalenia przejściowe umożliwiają realizację projektów krajowych w odpowiedzi na pilne potrzeby geopolityczne. Ta elastyczność umożliwia państwom członkowskim terminowe eliminowanie krytycznych luk w zakresie obronności, jednocześnie promując długoterminową współpracę.

Kluczowym elementem programu jest europejski system preferencyjnych zamówień publicznych. Co najmniej 65% wartości kupowanego sprzętu obronnego musi pochodzić z Unii Europejskiej, Ukrainy lub kraju należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pozostałe 35% może pochodzić z państw trzecich, przy czym niektórzy partnerzy w ramach partnerstw w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony otrzymują status preferencyjny. UE zawarła już siedem takich partnerstw, m.in. z Norwegią, Mołdawią, Koreą Południową, Japonią, Albanią, Macedonią Północną, a ostatnio także z Wielką Brytanią.

Ukraina zajmuje w tym kontekście szczególną pozycję. W projektach SAFE jest traktowana na równi z państwami członkowskimi UE, analogicznie do krajów EOG. Ta integracja wykracza daleko poza zwykłą współpracę i odzwierciedla strategiczne zainteresowanie UE ścisłym włączeniem ukraińskiego przemysłu obronnego do europejskiej architektury obronnej. Postępy Ukrainy, szczególnie w takich obszarach jak technologia dronów i sztuczna inteligencja, czynią ją cennym partnerem dla europejskiego przemysłu obronnego.

Pozycja Niemiec i wpływ przemysłu

Niemcy zajmują szczególną pozycję w programie SAFE. Republika Federalna Niemiec na razie nie zamierza korzystać z oferowanych pożyczek, ponieważ jej silna pozycja finansowa pozwala jej na zaciąganie pożyczek na rynku kapitałowym na bardzo korzystnych warunkach, nawet bez wsparcia UE. Ta niechęć wyróżnia Niemcy na tle innych dużych krajów UE, takich jak Francja, Włochy i Hiszpania, które już wyraziły zainteresowanie pożyczkami SAFE.

Niemniej jednak Niemcy mogłyby pośrednio znacząco skorzystać na tym programie. Niemieckie firmy zbrojeniowe są dobrze przygotowane do pozyskiwania kontraktów finansowanych w ramach programu SAFE. Niemiecki przemysł zbrojeniowy, z jego wiedzą technologiczną i zdolnościami produkcyjnymi, prawdopodobnie skorzysta na wzroście popytu na europejski sprzęt obronny, bez konieczności zaciągania pożyczek przez rząd niemiecki.

Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) to kolejny ważny aspekt programu SAFE. Innowacyjne MŚP i start-upy mają aktywniej angażować się w badania i rozwój, aby zdywersyfikować bazę technologiczną europejskiego przemysłu obronnego. Europejski Bank Inwestycyjny ogłosił już, że potroi swój program finansowania dla europejskich dostawców obronnych do kwoty trzech miliardów euro, zapewniając tym samym mniejszym firmom lepszy dostęp do finansowania.

Kontrowersje prawne i opozycja parlamentarna

Wprowadzenie programu SAFE nie obyło się bez kontrowersji. Parlament Europejski ostro skrytykował sposób jego wdrożenia, ponieważ został on przyjęty bez bezpośredniego zaangażowania parlamentów. Przewodnicząca Parlamentu Roberta Metsola ostrzegła w liście przewodniczącą Komisji Europejskiej von der Leyen, że posłowie do PE mogą rozważyć wniesienie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ETS).

Spór dotyczy wybranej podstawy prawnej. Komisja Europejska powołała się na artykuł 122 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), który był już wielokrotnie wykorzystywany w przypadku środków nadzwyczajnych. Artykuł ten pozwala Radzie, na wniosek Komisji i w duchu solidarności między państwami członkowskimi, podejmować decyzje bez udziału Parlamentu. Parlamentarzyści argumentują, że ta podstawa prawna jest nieodpowiednia dla programu zbrojeniowego, ponieważ zagraża demokratycznej legitymacji i funkcji nadzorczej Parlamentu.

Opinia prawna zlecona przez niemiecki Bundestag również donosi, że SAFE w obecnej formie może naruszać traktaty UE. Te obawy prawne mogą prowadzić do długotrwałych postępowań sądowych, potencjalnie opóźniając wdrożenie programu. Członkowie FDP (Wolnej Partii Demokratycznej) zagrozili już, że oprócz wniesienia pozwu do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Parlament może zastosować inne środki przeciwko Komisji, w tym zablokować budżet UE.

Centrum bezpieczeństwa i obrony oferuje uzasadnione porady i aktualne informacje w celu skutecznego wspierania firm i organizacji w wzmocnieniu ich roli w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. W bliskim związku z grupą roboczą SME Connect promuje w szczególności małe i średnie firmy (MŚP), które chcą jeszcze bardziej zwiększyć swoją innowacyjną siłę i konkurencyjność w dziedzinie obrony. Jako centralny punkt kontaktu, centrum tworzy decydujący pomost między MŚP a europejską strategią obrony.

Nadaje się do:

• Obrona grupy roboczej SME Connect - Wzmocnienie MŚP w obronie europejskiej

Program SAFE (Bezpieczeństwo i Działania dla Europy) jest kluczowym elementem obecnej strategii transformacji europejskiej obronności, ale sama wartość inwestycji w ramach programu sięga obecnie 150 mld euro. Często cytowana kwota 800 mld euro odnosi się do ogólnego celu wszystkich inwestycji obronnych państw członkowskich UE do 2030 roku w ramach różnych inicjatyw, takich jak „ReArm Europe” i „Readiness 2030”, do których SAFE wnosi wkład jako instrument finansowania.

Wdrożenie i pierwsze doświadczenia

Praktyczna realizacja programu SAFE już się rozpoczęła. Do lipca 2025 r. 18 państw członkowskich UE formalnie wyraziło zainteresowanie. Belgia, Bułgaria, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Włochy, Chorwacja, Łotwa, Litwa, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Hiszpania, Czechy, Węgry i Cypr zasygnalizowały zainteresowanie pożyczkami mającymi na celu mobilizację inwestycji o wartości co najmniej 127 mld euro.

Komisarz UE ds. Obrony i Przestrzeni Kosmicznej, Andrius Kubilius, określił duże zainteresowanie jako symbol jedności UE i ambitnych celów w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Wczesne wyrażenie zainteresowania pozwala Komisji ocenić popyt i przygotować się do pozyskania funduszy na rynkach kapitałowych. Termin składania formalnych wniosków upływa 30 listopada 2025 r.

Program SAFE obejmuje również innowacyjne przepisy podatkowe. Wprowadzono nowe zwolnienie z podatku VAT, które zwalnia dostawy, wewnątrzwspólnotowe nabycia oraz import towarów obronnych z podatku VAT, pod warunkiem że zostały one nabyte w ramach programu SAFE. To rzeczywiste zwolnienie podatkowe nie ogranicza prawa do odliczenia podatku naliczonego i ma na celu dalsze obniżenie kosztów zamówień obronnych.

Nadaje się do:

• ReArm Europe: Jak UE restrukturyzuje swoją obronę, wydając 800 miliardów euro (Plan/Gotowość 2030)

Europejski przemysł obronny w okresie przejściowym

Program SAFE jest częścią szerszej transformacji europejskiego przemysłu obronnego. Biała Księga Obrony Europejskiej, przedstawiona równolegle z programem SAFE, identyfikuje Rosję jako zagrożenie egzystencjalne i podkreśla potrzebę rozwoju strategicznych zdolności wojskowych, takich jak obrona powietrzna i przeciwrakietowa, artyleria, drony oraz wojskowa sztuczna inteligencja.

Kluczowym celem jest zmniejszenie zależności od państw trzecich w zakresie zakupów broni. Rynki krajowe mają zostać skonsolidowane, a obszary innowacji, takie jak technologia dronów i sztuczna inteligencja, mają być promowane. Wspólne zakupy broni są postrzegane jako klucz do bardziej efektywnej i opłacalnej polityki obronnej. Zamiast uzbrajania się każdego państwa członkowskiego w izolacji, ma powstać skoordynowany system, który pozwoli uniknąć powielania struktur i wykorzystać synergię.

Wzmocnienie Europejskiej Bazy Technologii i Przemysłu Obronnego (EDTIB) stanowi sedno tych działań. Program ma na celu wyeliminowanie krytycznych luk w zakresie zdolności, zwiększenie potencjału przemysłowego oraz wspieranie bardziej odpornego i konkurencyjnego europejskiego przemysłu obronnego. Przyniesie to korzyści nie tylko dużym korporacjom, ale także, a nawet przede wszystkim, integracji innowacyjnych MŚP i start-upów w łańcuchach wartości.

Nadaje się do:

• Koncepcja „mobilności wojskowej” i ponowna Europa: strategie wzmocnienia europejskiej obrony

Implikacje geopolityczne i sojusze

Program SAFE sygnalizuje nową fazę w europejskiej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa. Inicjatywa ta odzwierciedla przekonanie, że Europa musi wziąć na siebie większą odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo w coraz bardziej wielobiegunowym świecie. Niepewność związana z amerykańskimi gwarancjami bezpieczeństwa, pogłębiona polityką administracji Trumpa, uwypukliła potrzebę strategicznej autonomii Europy.

Specjalne włączenie Ukrainy do programu SAFE ma dalekosiężne implikacje geopolityczne. Sygnalizuje nie tylko długoterminowe wsparcie dla Ukrainy, ale także gotowość UE do rozszerzenia swojej architektury bezpieczeństwa poza tradycyjne granice. Bliska współpraca z ukraińskim przemysłem zbrojeniowym mogłaby stanowić precedens dla przyszłych partnerstw z innymi strategicznie ważnymi krajami.

Partnerstwa w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony z państwami trzecimi, takimi jak Wielka Brytania, Japonia i Korea Południowa, pokazują, że UE opracowuje nową strategię sojuszniczą. Partnerstwa te umożliwiają łączenie wiedzy technologicznej i zdolności produkcyjnych bez dążenia do integracji politycznej, która byłaby wymagana do członkostwa w UE. Podobne punkty kontaktowe mogłyby zostać zaoferowane krajom takim jak Kanada, Turcja, a w przyszłości nawet Indie.

Mechanizmy finansowe i efekty rynkowe

Struktura finansowania programu SAFE wykorzystuje wysoki rating kredytowy UE, aby zapewnić państwom członkowskim dostęp do korzystnych pożyczek długoterminowych. Struktura ta jest podobna do innych instrumentów finansowych UE, takich jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, wprowadzony w celu zwalczania pandemii COVID-19. Obligacje UE są zabezpieczone budżetem UE, co zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo inwestorom instytucjonalnym.

Skutki dla rynków finansowych są już odczuwalne. Ogłoszenie programu SAFE doprowadziło do wzrostu popytu na papiery wartościowe europejskich firm zbrojeniowych. Jednocześnie skoordynowane uruchomienie krajowych klauzul wyjścia z Paktu Stabilności i Wzrostu zapewnia państwom członkowskim dodatkową elastyczność fiskalną w zakresie wydatków na obronność, sięgającą nawet 1,5% produktu krajowego brutto.

Ta elastyczność fiskalna jest szczególnie ważna dla krajów, które wcześniej miały trudności ze zwiększeniem wydatków na obronę z powodu unijnych przepisów dotyczących zadłużenia. Komisja spodziewa się, że uwolni to 650 miliardów euro dodatkowych wydatków wojskowych, a 15 państw członkowskich podobno już zwróciło się o klauzulę wyjścia.

Innowacje technologiczne i przyszła rentowność

Program SAFE kładzie szczególny nacisk na promowanie technologii przyszłości. Obszary takie jak cyberbezpieczeństwo, sztuczna inteligencja, technologia dronów i możliwości kosmiczne stanowią główny przedmiot jego finansowania. Skupienie to odzwierciedla przekonanie, że przyszłe konflikty będą coraz częściej rozstrzygane przez przewagę technologiczną.

Integracja technologii podwójnego zastosowania to kolejny ważny aspekt. Wiele wspieranych technologii ma zastosowania zarówno cywilne, jak i wojskowe, co zwiększa efektywność inwestycji i wzmacnia ogólny potencjał innowacyjny europejskiej gospodarki. Programy takie jak EUDIS (Europejski System Innowacji Obronnych) i Europejski Fundusz Obronny już rewolucjonizują wsparcie dla takich technologii dla MŚP i start-upów.

Współpraca z wiodącymi firmami technologicznymi staje się coraz ważniejsza. Na przykład Europejski Bank Inwestycyjny podpisał umowę o finansowaniu w wysokości 385 milionów euro z hiszpańską grupą technologiczną Indra Group, aby wspierać badania, rozwój i innowacje w zakresie najnowocześniejszych technologii w sektorze obronnym i kosmicznym. Takie partnerstwa pokazują, jak program SAFE może wzmacniać liderów przemysłu, jednocześnie promując suwerenność technologiczną.

Wyzwania i krytyka

Pomimo politycznego poparcia dla programu SAFE, nadal istnieją poważne wyzwania w jego wdrażaniu. Obawy prawne Parlamentu Europejskiego mogą prowadzić do opóźnień i podważać demokratyczną legitymację programu. Fakt, że tak znaczący instrument finansowy został wprowadzony bez udziału Parlamentu, rodzi fundamentalne pytania o demokratyczne procesy w polityce obronnej UE.

Kolejnym punktem krytycznym jest ryzyko fragmentacji europejskiego rynku obronnego. Chociaż program SAFE ma na celu promowanie wspólnych zamówień, istnieje ryzyko, że interesy narodowe i grupy lobbystyczne branży będą utrudniać koordynację. Eksperci ostrzegają, że bez prawdziwie zintegrowanego podejścia wzrost efektywności może pozostać ograniczony.

Kwestionowana jest również ekonomiczna stabilność programu. Planowane wydatki na obronę w wysokości 800 miliardów euro w ciągu czterech lat stanowią ogromne obciążenie fiskalne, które może negatywnie wpłynąć na inne obszary polityki. Krytycy argumentują, że taka militaryzacja polityki UE mogłaby odbyć się kosztem inwestycji w edukację, ochronę klimatu i programy socjalne.

Od cywilnego do wojskowego: geopolityczna reorganizacja Europy

Program SAFE stanowi punkt zwrotny w integracji europejskiej. Po raz pierwszy w historii UE tak szeroko zakrojony instrument finansowy jest wykorzystywany na cele obronne. To wydarzenie może utorować drogę do dalszej integracji w polityce bezpieczeństwa i obrony, a ostatecznie doprowadzić do powstania prawdziwej europejskiej unii obronnej.

Wpływ na przemysł będzie odczuwalny w perspektywie długoterminowej. Oczekuje się, że ogromne finansowanie doprowadzi do konsolidacji europejskiego przemysłu obronnego, potencjalnie dając początek europejskim liderom konkurencyjnym na skalę globalną. Jednocześnie program oferuje mniejszym firmom możliwość rozwoju w niszowych obszarach i opracowywania innowacyjnych rozwiązań.

Implikacje geopolityczne wykraczają daleko poza Europę. Program SAFE sygnalizuje innym mocarstwom, zwłaszcza Stanom Zjednoczonym, Chinom i Rosji, że Europa jest gotowa wziąć na siebie większą odpowiedzialność za własne bezpieczeństwo. Mogłoby to przyczynić się do przywrócenia równowagi w globalnej architekturze bezpieczeństwa i uczynić Europę bardziej niezależnym podmiotem w międzynarodowych kryzysach.

Nadchodzące lata będą kluczowe dla ustalenia, czy program SAFE osiągnie swoje ambitne cele. Skuteczne wdrożenie zależy od zdolności UE do przezwyciężenia różnic narodowych, wspierania rzeczywistej współpracy i jednoczesnego zagwarantowania demokratycznego nadzoru. Jeśli program okaże się sukcesem, może posłużyć jako wzór dla dalszych działań integracyjnych w strategicznie ważnych obszarach.

Program SAFE znacząco przyspiesza transformację Europy z podmiotu głównie cywilnego w podmiot zdolny do działań militarnych. Ten rozwój odzwierciedla zmienione realia geopolityczne XXI wieku i dowodzi zaangażowania UE w podejmowanie wyzwań bezpieczeństwa w wielobiegunowym świecie. Sukces lub porażka tego ambitnego przedsięwzięcia w decydujący sposób ukształtuje przyszłość integracji europejskiej i rolę Europy w polityce globalnej.

W czerwcu 2025 roku Parlament Europejski wniósł do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) skargę o unieważnienie programu obronnego SAFE (Security Action for Europe) o wartości 150 mld euro. Ostateczne orzeczenie nie zapadło jednak jeszcze – postępowanie wciąż jest w toku.

Tło sporu prawnego

Komisja Europejska pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen zaproponowała program SAFE w marcu 2025 r. w ramach szerszego planu „ReArm Europe”, którego celem jest mobilizacja łącznie 800 mld euro na inwestycje w obronność do 2030 r. Pakiet pożyczkowy o wartości 150 mld euro został przyjęty przez państwa członkowskie UE pod koniec maja 2025 r. na podstawie artykułu 122 Traktatu o Unii Europejskiej – klauzuli nadzwyczajnej wykluczającej udział parlamentów.

Spory prawne

Komisja Prawna Parlamentu Europejskiego jednogłośnie podjęła decyzję o wniesieniu pozwu, ponieważ zarówno komisja, jak i służby prawne Parlamentu uważają, że zastosowanie artykułu 122 jest prawnie nieprawidłowe. Główne punkty krytyki to:

Zastrzeżenia proceduralne:

• Komisja nie przedstawiła przekonującego wyjaśnienia, dlaczego nie wybrała podstawy prawnej, która uwzględniałaby Parlament.
• Całkowite wykluczenie udziału parlamentu w wydawaniu pieniędzy podatników jest „niedopuszczalne”.
• Warunki klauzuli nadzwyczajnej „po prostu nie zostały spełnione”.

Instytucjonalne walki o władzę:

René Repasi (SPD), koordynator Komisji Prawnej, skrytykował „kompleksowy model” konsolidacji władzy przez von der Leyen: „Podczas drugiej kadencji przewodniczącej von der Leyen parlament był coraz częściej traktowany nie jako partner demokratyczny, ale jako przeszkoda”.

Aktualny stan i wpływ

Obrady są kontynuowane.

Pomimo intensywnych badań, nie znaleziono dowodów na wcześniejsze orzeczenie TSUE w sprawie programu SAFE. Postępowanie sądowe jest nadal w toku.

Program pozostaje aktywny.

Pomimo trwających sporów prawnych, program SAFE działa. Dziewiętnaście z 27 państw członkowskich UE wyraziło już zainteresowanie niskooprocentowanymi pożyczkami. Komisja Europejska określa popyt jako tak wysoki, że cała kwota 150 miliardów euro już wzbudziła zainteresowanie.

Możliwe konsekwencje

Jeśli TSUE uwzględni skargę, program SAFE będzie „prawnie nieważny” i będzie musiał zostać ponownie uruchomiony zgodnie z wymogami sądowymi – być może z większym zaangażowaniem Parlamentu Europejskiego.

Wymiary polityczne

Spór uwypukla fundamentalne napięcia między efektywnością a kontrolą demokratyczną w UE. Podczas gdy Komisja wskazuje na pilną sytuację bezpieczeństwa – agencje wywiadowcze szacują, że Rosja może być ponownie gotowa do konfliktu do 2030 roku – Parlament podkreśla swoje prawo do udziału.

Niemcy zajmują szczególną pozycję: chociaż ubiegają się o czasowe zwolnienie z unijnych przepisów dotyczących zadłużenia w zakresie wydatków na obronę, nie przewiduje się, aby skorzystały z pożyczek SAFE, ponieważ mogą uzyskać korzystniejsze warunki finansowania na rynku kapitałowym.

Spór prawny wokół programu SAFE wciąż pozostaje nierozstrzygnięty. Parlament Europejski walczy o swoje prawa do demokratycznego uczestnictwa przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, podczas gdy kontrowersyjny program zbrojeniowy jest kontynuowany równolegle i cieszy się dużym zainteresowaniem. Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wciąż oczekuje na rozstrzygnięcie.

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

Szef rozwoju biznesu

Przewodniczący SME Connect Defense Group

LinkedIn

 

 

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital

zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)

LinkedIn