Produkty podwójnego zastosowania jako promyk nadziei dla podupadłego niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego

### Czołgi zamiast Passatów? Dlaczego niemiecki przemysł samochodowy koncentruje się teraz na uzbrojeniu ### Dziesiątki tysięcy miejsc pracy zagrożone: Czy boom zbrojeniowy może powstrzymać niemiecki kryzys motoryzacyjny? ### Nieoczekiwany zwrot akcji: Jak VW, Mercedes i spółka walczą z kryzysem za pomocą technologii wojskowej ### Od samochodów elektrycznych po roboty bojowe: Tajny plan niemieckich gigantów przemysłowych

Miliardy na zbrojenia, kryzys w przemyśle motoryzacyjnym: zaskakujące wyjście z sytuacji dla tysięcy wykwalifikowanych pracowników?

W niemieckim przemyśle rozbrzmiewają dzwonki alarmowe, ale brzmią one zupełnie inaczej: podczas gdy zyski gigantów motoryzacyjnych, takich jak Volkswagen, Mercedes-Benz i BMW, gwałtownie spadają, zagrażając dziesiątkom tysięcy miejsc pracy, przemysł zbrojeniowy przeżywa historyczny rozkwit. Napędzany zmianami geopolitycznymi i gwałtownym wzrostem wydatków na obronność, sektor zbrojeniowy wydaje się być oazą wzrostu w niepewnym świecie gospodarczym. Właśnie na tym skrzyżowaniu pojawia się pytanie, równie pilne, co oczywiste: czy czołgi, pojazdy wojskowe i systemy bezzałogowe mogą być ratunkiem dla nękanego kryzysem kluczowego przemysłu Niemiec?

Dane te malują ponury obraz dla producentów samochodów i ich dostawców. Gwałtowny spadek zysków, malejąca sprzedaż i masowe redukcje zatrudnienia u gigantów branży, takich jak ZF, Continental i Bosch, ilustrują skalę kryzysu. Jednocześnie Niemcy inwestują miliardy w obronność i po raz pierwszy od dziesięcioleci przodują na liście krajów Europy Zachodniej pod względem wydatków na wojsko. W tym kontekście na pierwszy plan wysuwają się tzw. „towary podwójnego zastosowania” – technologie, które mogą być wykorzystywane zarówno do celów cywilnych, jak i wojskowych.

Droga od linii montażowych samochodów osobowych do produkcji technologii wojskowej jest jednak żmudna i złożona. Zupełnie odmienne standardy bezpieczeństwa, długotrwałe procesy certyfikacji i zasadniczo odmienne cykle rozwoju stanowią ogromne przeszkody. Niniejszy artykuł analizuje szanse i zagrożenia związane z tą potencjalną transformacją, wskazuje firmy takie jak Daimler Truck, które już podejmują pierwsze kroki, i wyjaśnia, dlaczego sektor pojazdów użytkowych jest uważany za obiecującą bramę. Jest to analiza strategicznej reorganizacji, która może zadecydować o przyszłości tysięcy miejsc pracy i konkurencyjności Niemiec jako lokalizacji produkcyjnej.

Czy boom zbrojeniowy rozwiąże kryzys motoryzacyjny?

Dlaczego niemiecki przemysł motoryzacyjny nagle tak intensywnie koncentruje się na uzbrojeniu i technologiach podwójnego zastosowania? Odpowiedź leży w drastycznym pogorszeniu sytuacji ekonomicznej branży i jednoczesnym boomie w sektorze obronnym. Podczas gdy producenci samochodów i dostawcy cierpią z powodu drastycznego spadku zysków i redukcji zatrudnienia, sektor obronny odnotowuje historyczny wzrost z powodu zmian geopolitycznych. Ale na ile realne jest przejście od borykającego się z problemami przemysłu motoryzacyjnego do rozkwitającego sektora obronnego?

Jakie są rozmiary obecnego kryzysu motoryzacyjnego? Liczby mówią same za siebie: zysk BMW spadł o ponad jedną czwartą w pierwszej połowie 2025 roku, Volkswagena o ponad jedną trzecią, a Mercedesa-Benza o ponad połowę. Przychody niemieckiego przemysłu motoryzacyjnego spadły o pięć procent w 2024 roku, do 536 miliardów euro. Sytuacja jest szczególnie dramatyczna dla dostawców: ich przychody spadły o osiem procent, a w całym niemieckim przemyśle motoryzacyjnym w 2024 roku utracono prawie 19 000 miejsc pracy.

Które firmy są dotknięte redukcjami zatrudnienia? ZF planuje zlikwidować do końca dekady nawet 18 000 z obecnych 50 000 miejsc pracy w Niemczech. Continental zapowiedział już likwidację ponad 10 000 miejsc pracy, w tym 3000 kolejnych w działach badawczo-rozwojowych, do końca 2026 roku. Bosch zamierza zlikwidować kilka tysięcy miejsc pracy, a dziesiątki tysięcy miejsc pracy są również zagrożone w Mercedesie, Porsche i Audi.

Historyczny wzrost wydatków na obronność

O ile wzrosły wydatki na obronność w Niemczech i Europie? Dane wskazują na bezprecedensowy wzrost: przewiduje się, że wydatki Niemiec na obronność osiągną 86,4 mld euro w 2025 roku – o 14,74 mld euro więcej niż w 2024 roku. Ze wzrostem o 28% Niemcy po raz pierwszy od zjednoczenia Europy Zachodniej przodują w wydatkach na obronność. Przewiduje się, że zamówienia wojskowe wzrosną z 15,2 mld euro w 2024 roku do 21,64 mld euro w 2025 roku.

Jak kształtują się wydatki NATO? Po raz pierwszy wszystkie 32 państwa członkowskie NATO osiągają cel dwóch procent wydatków na obronę. Łączne wydatki NATO wyniosły około 1,185 biliona dolarów w 2024 roku. W Europie wydatki wojskowe wzrosły o 17 procent, do 693 miliardów dolarów. NATO planuje nawet zwiększyć ten wskaźnik do pięciu procent PKB do 2032 roku.

Wyzwania transferu technologii

Jakie są fundamentalne różnice między przemysłem motoryzacyjnym a obronnym? Wymagania dotyczące reorganizacji są bardzo złożone, a proste przesunięcie mocy produkcyjnych nie jest wykonalne. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa produkcji różnią się znacząco. Procedury certyfikacji, testowania i standaryzacji w technologiach obronnych są zupełnie inne niż w sektorach samochodów osobowych i cywilnych pojazdów użytkowych.

Jakie są szczegółowe wymogi certyfikacyjne w sektorze obronnym? Firmy z branży obronnej muszą posiadać szereg certyfikatów ISO, w tym ISO 9001 dla zarządzania jakością, ISO 14001 dla zarządzania środowiskowego oraz ISO 27001 dla bezpieczeństwa informacji. Dodatkowo wymagane są certyfikaty NATO AQAP (Allied Quality Assurance Publications). Normy te zapewniają spójność, wydajność i skuteczność w zakresie zaopatrzenia i dostaw sił NATO.

Jak długie są cykle rozwoju w sektorze obronnym? W sektorze obronnym od złożenia wniosku o dofinansowanie do rozpoczęcia projektu może upłynąć nawet dwa lata. W sektorze cywilnym projekt jest często niemal ukończony w tym czasie. Ponadto, wymagania dotyczące wszelkiego rodzaju komponentów są niezwykle wysokie, a firmy muszą gwarantować długi czas serwisowania i napraw, a także utrzymywać długoterminowe zapasy części zamiennych.

Centrum bezpieczeństwa i obrony oferuje uzasadnione porady i aktualne informacje w celu skutecznego wspierania firm i organizacji w wzmocnieniu ich roli w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. W bliskim związku z grupą roboczą SME Connect promuje w szczególności małe i średnie firmy (MŚP), które chcą jeszcze bardziej zwiększyć swoją innowacyjną siłę i konkurencyjność w dziedzinie obrony. Jako centralny punkt kontaktu, centrum tworzy decydujący pomost między MŚP a europejską strategią obrony.

Nadaje się do:

• Obrona grupy roboczej SME Connect - Wzmocnienie MŚP w obronie europejskiej

Pojazdy użytkowe jako obiecujący obszar przejściowy

Które kategorie pojazdów lepiej nadają się do zastosowań wojskowych? Martin Thul z klastra pojazdów użytkowych Southwest w Kaiserslautern dostrzega znacznie krótszą drogę do produkcji sprzętu podwójnego zastosowania lub sprzętu wojskowego dla firm z sektora pojazdów użytkowych niż w segmencie samochodów osobowych. Samochody osobowe to dobra konsumpcyjne i większość czasu stoją nieużywane. Pojazdy użytkowe są intensywnie użytkowane i narażone na duże zużycie – cechy, które czynią je odpowiednimi do zastosowań wojskowych. Ciężarówka służy do transportu ludzi lub towarów – tych ostatnich może być żywność lub granaty.

Które firmy są już aktywne w sektorze podwójnego zastosowania? Daimler Truck ma już konkretne plany: przychody z sektora obronnego mają się podwoić do 2030 roku, po tym jak w 2024 roku będą stanowić około jednego procenta całkowitych przychodów. Firma coraz bardziej koncentruje się na partnerstwach, na przykład z ARX Robotics w zakresie integracji technologii robotyki i sztucznej inteligencji z platformami pojazdów oraz z francuskim producentem pojazdów wojskowych Arquus w zakresie wspólnego rozwoju wojskowych pojazdów kołowych.

Innowacyjne współprace i sojusze technologiczne

Jakie nowe partnerstwa powstają między przemysłem motoryzacyjnym a zbrojeniowym? Niemieccy producenci samochodów badają możliwości współpracy z firmami zbrojeniowymi w dziedzinie zautomatyzowanej jazdy. Wysoko postawiony menedżer dużej niemieckiej korporacji zbrojeniowej potwierdził wstępne rozmowy ze wszystkimi niemieckimi producentami samochodów dotyczące potencjalnego transferu technologii. Dyskusje koncentrują się przede wszystkim na tym, w jaki sposób działy rozwoju producentów samochodów mogłyby umożliwić tworzenie systemów bezzałogowych do celów logistycznych lub wsparcia w sektorze wojskowym.

Jakie jest stanowisko branży motoryzacyjnej w sprawie towarów podwójnego zastosowania? Kilku menedżerów VW potwierdza możliwość przeniesienia cywilnej technologii automatyzacji do zastosowań wojskowych. Jednak technologie uzbrojenia, amunicja i budowa ofensywnych czołgów bojowych są w firmie uważane za granicę. VW produkuje głównie na rynek cywilny, a towary podwójnego zastosowania odgrywają w nim jedynie niewielką rolę. Grupa Volkswagen zajmuje się produkcją czołgów i okrętów wojennych od początku roku za pośrednictwem swojej spółki zależnej Renk.

Regionalne centra kompetencji i ośrodki badawcze

Jakie regionalne atuty mają Niemcy w sektorze produktów podwójnego zastosowania? Niemcy mają przewagę lokalizacyjną ze względu na dużą liczbę wyspecjalizowanych firm. „Projekty współpracy to szansa dla przemysłu motoryzacyjnego” – podkreśla Martin Thul. Potrzebni są dostawcy, przemysł chemiczny, rozwiązania IT i oprogramowania – kompleksowy pakiet. „Właśnie w tym obszarze mamy przewagę lokalizacyjną w Niemczech”.

Jakie firmy i instytucje badawcze znajdują się w Nadrenii-Palatynacie? W Nadrenii-Palatynacie działają ważne firmy, takie jak Daimler Truck z fabryką w Wörth, John Deere w Kaiserslautern, producent maszyn budowlanych Volvo w Konz oraz General Dynamics European Land Systems-Bridge Systems GmbH w Kaiserslautern, produkujący wojskowe systemy mostowe. W pobliżu znajdują się również Niemieckie Centrum Badań nad Sztuczną Inteligencją (DFKI) oraz Instytut Fraunhofera ds. Eksperymentalnej Inżynierii Oprogramowania (IESE).

Co czyni General Dynamics Bridge Systems kluczowym graczem? Założona w 1864 roku jako Eisenwerke Kaiserslautern, firma jest dziś światowym liderem rynku mobilnych systemów mostowych. Jako specjalista w zakresie rozwoju, montażu spawanego i naprawy złożonych konstrukcji aluminiowych, zatrudnia około 400 osób w swojej siedzibie w Kaiserslautern. Firma została uznana za jedną ze 100 najbardziej innowacyjnych firm średniej wielkości w Niemczech, a dzięki nagrodzie Leading Employer 2025 plasuje się w gronie 1% najlepszych pracodawców w Niemczech.

Granice transformacji

Jak stowarzyszenia branżowe oceniają możliwości podejścia podwójnego zastosowania? Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Motoryzacyjnego (VDA) jest raczej sceptyczne. Chociaż rosnący popyt ze strony sektora podwójnego zastosowania i sektora obronnego jest z pewnością opcją dla firm z ich doświadczeniem, „jednocześnie publicznie dyskutowane oczekiwania dotyczące tworzenia alternatywnych miejsc pracy najprawdopodobniej okażą się przesadzone”.

Jakie istnieją przeszkody strukturalne? Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Motoryzacyjnego (VDA) jest pewne: „Potencjalne nowe miejsca pracy w żadnym wypadku nie będą w stanie zastąpić miejsc pracy zagrożonych transformacją i brakiem konkurencyjności regionu”. Karsten Tacke ze Stowarzyszenia Pracodawców Nadrenii-Palatynatu podkreśla, że ​​chociaż technologie podwójnego zastosowania i technologie obronne mogłyby otworzyć dodatkowe rynki dla przemysłu motoryzacyjnego i dostawców, nie są one panaceum i nie pasują do każdego modelu biznesowego.

Strategiczne rozważania na przyszłość

Jaką rolę odgrywa robotyka jako kluczowa technologia? Podwójny charakter robotyki jest oczywisty: zarówno robotyka usługowa w przemyśle, jak i robotyka wojskowa korzystają ze sztucznej inteligencji, solidnych czujników i stale rosnącej mocy obliczeniowej. Chiny już teraz inwestują znaczne środki w robotykę humanoidalną, dążąc do modernizacji własnego przemysłu, dostosowania się do zmian demograficznych i rozwoju robotów do celów wojskowych.

Jak współczesna wojna funkcjonuje w kontekście przemysłu motoryzacyjnego? „Wojna funkcjonuje dziś inaczej niż w przeszłości” – mówi Martin Thul. Aby być na to przygotowanym i rozwijać odpowiednie innowacje, potrzebne jest podejście międzybranżowe, koncentrujące się na systemach, a nie na poszczególnych komponentach. Systemy autonomiczne odgrywają coraz ważniejszą rolę we współczesnej wojnie, czego dowodem jest agresja Rosji na Ukrainę, gdzie obie strony używają między innymi półautonomicznych dronów.

Jakie długoterminowe trendy się wyłaniają? Kluczowym podejściem dla przyszłej polityki przemysłowej i obronnej jest podejście oparte na podwójnym zastosowaniu, które z perspektywy polityki przemysłowej ma charakter bardziej strategiczny niż technologiczny. Nowoczesne strategie podwójnego zastosowania mają na celu systematyczne wykorzystanie synergii w celu osiągnięcia zarówno korzyści ekonomicznych, jak i zdolności obronnych. Dzięki podwójnemu zastosowaniu Europa zamierza wzmocnić swoją bazę przemysłową bez konieczności uruchamiania czysto wojskowych programów stymulacyjnych – to klasyczna sytuacja, w której wszyscy wygrywają.

Realistyczna ocena możliwości

Czy boom zbrojeniowy rzeczywiście rozwiąże kryzys motoryzacyjny? Analiza przedstawia niuanse: o ile wzrost wydatków na obronność otwiera nowe, znaczące możliwości rynkowe, a niektóre firmy już z powodzeniem przechodzą transformację, pełna rekompensata strat w branży motoryzacyjnej jest nierealna. Różnice strukturalne między tymi dwoma sektorami – od wymogów certyfikacyjnych i cykli rozwoju po zupełnie odmienne standardy produkcji – uniemożliwiają prostą zmianę.

Sektor pojazdów użytkowych wydaje się szczególnie obiecujący, gdzie wymagania techniczne są ściślej ze sobą powiązane, a firmy takie jak Daimler Truck już odnoszą konkretne sukcesy. Współpraca z firmami technologicznymi, takimi jak ARX Robotics, pokazuje, jak mogą działać nowoczesne strategie podwójnego zastosowania: połączenie podstawowych badań cywilnych z zastosowaniami wojskowymi prowadzi do innowacyjnych rozwiązań, które przynoszą korzyści obu sektorom.

Przyszłość nie leży w całkowitym przejściu z przemysłu motoryzacyjnego na zbrojeniowy, ale w inteligentnych strategiach podwójnego zastosowania, które mogą służyć obu rynkom. Niemcy, z bogatą bazą przemysłową, zapleczem badawczym i położeniem geograficznym, są dobrze przygotowane do objęcia wiodącej roli w tej dziedzinie. Transformacja będzie jednak wymagała czasu, znacznych inwestycji i, przede wszystkim, realistycznych oczekiwań.

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

Szef rozwoju biznesu

Przewodniczący SME Connect Defense Group

LinkedIn

 

 

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital

zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)

LinkedIn