Bez przemysłu cywilnego nie ma logistyki na wypadek katastrofy i współpracy cywilno-wojskowej (CMC)
Przedpremierowe wydanie Xperta
Wybór głosu 📢
Opublikowano: 9 sierpnia 2025 r. / Zaktualizowano: 9 sierpnia 2025 r. – Autor: Konrad Wolfenstein
Bez sektora cywilnego nie będzie logistyki w przypadku V-case i współpracy cywilno-wojskowej (CMC) – Zdjęcie: Xpert.Diital
Nowa rola Niemiec: dlaczego 800 000 żołnierzy NATO jest zależnych od naszej logistyki
Plan operacyjny Niemiec: Czego Bundeswehra oczekuje od firm cywilnych w sytuacjach kryzysowych i w jaki sposób firmy spedycyjne i informatyczne stają się podstawą obrony narodowej
Sytuacja bezpieczeństwa w Europie uległa fundamentalnej zmianie. Niemcy stoją przed wyzwaniem przedefiniowania swoich zdolności obronnych i wzmocnienia logistyki jako centralnego filaru obrony narodowej i sojuszniczej. U podstaw tej transformacji leży świadomość, że obrona wojskowa nie może funkcjonować bez wsparcia sektora cywilnego. Niniejsze badanie rzuca światło na złożone powiązania między logistyką wojskową a gospodarką cywilną w kontekście obronności całego społeczeństwa.
Nadaje się do:
Co zmiana sytuacji zagrożenia oznacza dla Niemiec?
Jak zmieniła się sytuacja bezpieczeństwa w Europie?
Sytuacja bezpieczeństwa w Europie uległa fundamentalnej zmianie od czasu rosyjskiego ataku na Ukrainę w lutym 2022 roku. Niemcy, które w czasie zimnej wojny były państwem frontowym, znajdują się teraz w zupełnie innym położeniu strategicznym. Jako państwo w sercu Europy, Republika Federalna nie znajduje się już bezpośrednio na potencjalnej linii frontu, lecz pełni funkcję centralnego węzła logistycznego NATO.
Ta nowa rola wynika z położenia geograficznego Niemiec. Państwa członkowskie NATO, takie jak Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Rumunia, Bułgaria i kraje bałtyckie, leżą na wschodzie. W przypadku potencjalnego konfliktu linie obrony przebiegałyby na wschód od Niemiec. To sprawia, że Niemcy są niezbędnym krajem tranzytowym i bazą zaopatrzeniową dla sił alianckich.
Niemieckie Siły Zbrojne (Bundeswehra) i zachodnie agencje wywiadowcze zakładają, że Rosja masowo przezbraja swoje siły zbrojne. Rosyjskie wydatki na obronę stanowią obecnie około dziesięciu procent produkcji gospodarczej, podczas gdy Europa planuje wydawać od trzech do czterech procent. Rosja produkuje około 1500 czołgów bojowych rocznie lub remontuje je w składach – znacznie więcej niż potrzeba na wojnę z Ukrainą.
Jaki jest okres czasu, w którym może wystąpić zagrożenie?
W kręgach bezpieczeństwa i w samej Bundeswehrze rok 2029 jest uznawany za punkt krytyczny. Generał brygady Ralf Lungershausen, zastępca dowódcy Dowództwa Logistycznego Bundeswehry, jasno dał do zrozumienia podczas konferencji LOG.NET 2025 w Koblencji: „Już w 2029 roku – za cztery lata – Rosja może być zdolna i gotowa do ataku na terytorium NATO”.
Inspektor generalny Carsten Breuer podziela tę ocenę, stwierdzając, że Rosja będzie zdolna do przeprowadzenia zakrojonego na szeroką skalę, konwencjonalnego ataku na terytorium NATO do 2029 roku. Do tego czasu rosyjskie siły zbrojne, liczące 1,5 miliona żołnierzy, będą dwukrotnie większe niż przed wojną agresywną przeciwko Ukrainie.
Należy podkreślić, że tych ram czasowych nie należy rozumieć jako prognozy faktycznego ataku, lecz raczej jako horyzont planowania niezbędnych przygotowań. NATO i Niemcy muszą do tego czasu wzmocnić swoje zdolności odstraszania do tego stopnia, że atak zostanie uniemożliwiony od samego początku.
Rola Dowództwa Logistycznego Bundeswehry
Czym jest Dowództwo Logistyczne Bundeswehry i jakie są jego zadania?
Dowództwo Logistyczne Bundeswehry (LogKdoBw) to centralne dowództwo zdolności w obszarze wsparcia Bundeswehry, z siedzibą w Erfurcie. Utworzone 15 stycznia 2013 roku, konsoliduje odpowiedzialność i uprawnienia za rozmieszczenie, szkolenie i dalszy rozwój logistyki w całej Bundeswehrze.
Z około 17 000 cywilów i żołnierzy – prawie jedną czwartą całego personelu w obszarze wsparcia – Dowództwo Logistyczne jest jedną z największych jednostek organizacyjnych Bundeswehry. Dowódca Dowództwa Logistycznego pełni również funkcję „Generalnej Logistyki Bundeswehry” i jest tym samym odpowiedzialny za projektowanie i funkcjonowanie całego systemu logistycznego Bundeswehry.
Dowództwo posiada 52 podległe biura w 73 lokalizacjach w całych Niemczech. Do jego głównych zadań należy świadczenie wszystkich usług logistycznych w różnych sektorach, realizacja specjalnych zadań logistycznych Jednostki Inżynieryjnej Specjalnej oraz zapewnienie obsługi pojazdów Bundeswehry. Mobilne oddziały logistyczne Podstawowej Jednostki Logistycznej odpowiadają za wsparcie rozmieszczeń i zapewnienie wsparcia logistycznego niemieckim siłom zbrojnym podczas ćwiczeń i operacji.
W jaki sposób Bundeswehra przygotowuje się do obrony kraju i sojuszów?
Skupienie się na obronie narodowej i sojuszniczej wymaga fundamentalnej reorientacji logistyki Bundeswehry. Generał brygady Lungershausen podkreślił: „Musimy wzmocnić logistykę Bundeswehry i w ten sposób przyczynić się do bezpieczeństwa i skutecznego odstraszania”.
Ta reorganizacja obejmuje kilka wymiarów. Po pierwsze, bataliony logistyczne są restrukturyzowane. Jednostki, które wcześniej koncentrowały się na międzynarodowych operacjach kryzysowych, są przeklasyfikowane na ciężkie i lekkie bataliony logistyczne. Ciężkie bataliony będą pełnić funkcję quasi-stacjonarnych baz logistycznych na teatrze działań wojennych, natomiast lekkie bataliony, jako szybko rozmieszczalne i adaptowalne do sytuacji obiekty logistyczne, zapewnią ciągłość z logistyką operacyjną sił zbrojnych.
Po drugie, szkolenia są dostosowywane. Logistycy muszą nauczyć się zaopatrywać nie tylko małe kontyngenty na odległych teatrach działań wojennych, ale także duże formacje wojsk w spójnym obszarze operacyjnym. Wymagania dotyczące „masowości” – czyli zdolności do przemieszczania dużych ilości sprzętu i personelu – są kluczowe.
Po trzecie, zacieśniono współpracę z partnerami cywilnymi. Dowództwo Logistyczne ściśle współpracuje z Federalnym Urzędem ds. Sprzętu, Technologii Informatycznych i Wsparcia Eksploatacyjnego oraz Federalnym Urzędem Infrastruktury, Ochrony Środowiska i Usług w celu przygotowania integracji potencjału cywilnego.
Niemcy jako centrum NATO
Co dokładnie oznacza „Hub Germany”?
Termin „Hub Germany” opisuje centralną rolę Niemiec jako węzła logistycznego dla wojsk NATO w Europie. Ze względu na położenie geograficzne, prawie wszystkie szlaki transportowe do wschodniej i południowo-wschodniej flanki NATO przebiegają przez Niemcy. W sytuacji kryzysowej do 800 000 żołnierzy sojuszników z NATO wraz z bronią, pojazdami i zaopatrzeniem musiałoby zostać przetransportowanych przez Niemcy w ciągu 180 dni.
Funkcja ta obejmuje kilka aspektów. Niemcy pełnią funkcję pierwszego punktu kontaktowego dla transatlantyckich posiłków ze Stanów Zjednoczonych i Kanady, a także dla wojsk brytyjskich. Republika Federalna musi zapewnić infrastrukturę do przyjmowania, tymczasowego składowania i przekazywania wojsk i sprzętu. Obejmuje to porty, lotniska, dworce kolejowe, sieci drogowe i centra logistyczne.
Duża część dostaw z USA, Europy Południowej i Zachodniej skupia się na terytorium Niemiec i stamtąd jest rozprowadzana na linie frontu. Jednocześnie Niemcy muszą zarządzać przepływem powrotnym: uchodźcy, ranni, zabici i uszkodzony sprzęt wojskowy muszą być transportowani w przeciwnym kierunku.
Nadaje się do:
Czym jest wsparcie kraju-gospodarza i jakie obowiązki mają Niemcy?
Wsparcie Państwa-Gospodarza (HNS) odnosi się do cywilnego i wojskowego wsparcia, jakie Niemcy, jako państwo-gospodarz, zapewniają siłom sojuszniczym podczas ich tranzytu lub pobytu. Wsparcie to jest jednym z podstawowych zobowiązań sojuszniczych Niemiec w ramach NATO i zadaniem międzyresortowym.
HNS oferuje szeroki zakres usług: od planowania i wydawania pozwoleń na trasy tranzytowe przez niemieckie drogi i szlaki wodne, po zapewnienie zakwaterowania i punktów tankowania. W szczególności obejmuje to zapewnienie infrastruktury, takiej jak magazyny i obozy polowe, wsparcie logistyczne w zakresie paliwa, zaopatrzenia i transportu, zarządzanie ruchem drogowym i organizację przemarszu wojsk, odprawę celną i imigracyjną, wsparcie bezpieczeństwa ze strony policji i organów ścigania oraz opiekę medyczną.
Podstawą prawną jest Umowa o Statusie Sił NATO i jej umowy uzupełniające, a także przepisy krajowe. Każdy przerzut zagranicznych sił zbrojnych przez terytorium Niemiec wymaga zgody Federalnego Ministerstwa Obrony. Dowództwo Operacyjne Bundeswehry koordynuje praktyczną realizację Wsparcia Państwa-Gospodarza.
Nadrzędne zadanie społeczne obrony narodowej
Co oznacza obrona społeczna?
Obrona całego społeczeństwa oznacza, że obrona narodowa nie jest wyłączną odpowiedzialnością sił zbrojnych, lecz wymaga współpracy wszystkich szczebli władzy, sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego. Koncepcja ta jest zapisana w Ustawie Zasadniczej, która przyznaje rządowi federalnemu wyłączne uprawnienia ustawodawcze w zakresie obronności, w tym ochrony ludności cywilnej.
Zgodnie z Niemieckimi Ramowymi Wytycznymi Obronnymi (RRGV), ogólna obrona Niemiec dzieli się na obronę wojskową i cywilną. Obrona cywilna obejmuje utrzymanie funkcji państwa i rządu, ochronę ludności, zapewnienie zaopatrzenia oraz wsparcie sił zbrojnych. Oba obszary są organizacyjnie niezależne, ale nierozerwalnie ze sobą powiązane.
Obrona całego społeczeństwa opiera się na zasadzie, że skuteczne odstraszanie i obrona mogą być osiągnięte jedynie poprzez współpracę wszystkich sił. Wymaga to nie tylko siły militarnej, ale także odpornej gospodarki, sprawnej infrastruktury krytycznej i przygotowanego społeczeństwa.
Jaką rolę odgrywa „Plan operacyjny Niemcy”?
„Plan Operacyjny Niemcy” (OPLAN DEU) to kompleksowy dokument strategiczny Bundeswehry, który reguluje obronę Niemiec w sytuacjach kryzysowych. Dokument, który w swojej pierwotnej wersji liczy około 1000 stron, jest szczegółowo utajniony, ale jasno określa role różnych podmiotów, w tym sektora prywatnego.
Plan opisuje zadania i potrzeby wojskowe sił zbrojnych, ale także określa potrzebę wsparcia cywilnego. Zawiera szczegółowe plany reakcji Niemiec w przypadku sytuacji obronnej oraz listę wszystkich budynków i infrastruktury, które ze względów wojskowych zasługują na ochronę.
Dla przedsiębiorstw OPLAN stanowi konkretne zadania przygotowawcze. Firmy są zachęcane do opracowywania planów awaryjnych, wzmacniania swojej odporności i przygotowywania się na potencjalne wsparcie. Bundeswehra prowadzi szkolenia, aby informować firmy o ich potencjalnej roli w sytuacjach kryzysowych obronnych.
Nadaje się do:
Rola gospodarki cywilnej w obronności
Dlaczego przemysł cywilny jest niezbędny dla obronności?
Współczesna wojna i obrona wymagają zdolności logistycznych, które znacznie przewyższają możliwości samych sił zbrojnych. Generał brygady Lungershausen podkreślił podczas konferencji LOG.NET 2025: „Wszystkie one odgrywają znaczącą rolę w zapewnianiu naszego bezpieczeństwa i obronie naszego kraju”.
Bundeswehra nie dysponuje wystarczającą zdolnością transportową, przestrzenią magazynową ani własnymi specjalistycznymi usługami, aby sprostać potrzebom obrony narodowej i sojuszniczej. Około 70 procent wszystkich ciężarówek na niemieckich drogach prowadzą kierowcy z Europy Wschodniej – zasób, który może być niedostępny w przypadku konfliktu.
Cywilny sektor logistyczny oferuje niezbędne możliwości: nowoczesne magazyny i centra dystrybucji, specjalistyczne pojazdy i trasy transportowe, cyfrowe systemy sterowania i śledzenia, przeszkolony personel oraz ugruntowane łańcuchy dostaw. Bez tych cywilnych możliwości Bundeswehra nie mogłaby realizować swoich misji obronnych.
Jakich konkretnych działań oczekuje się od przedsiębiorstw?
Oczekiwania wobec gospodarki są zróżnicowane i w różny sposób wpływają na poszczególne sektory. Od firm logistycznych oczekuje się zapewnienia zdolności transportowych, udostępnienia powierzchni magazynowej oraz wniesienia wkładu w zarządzanie łańcuchem dostaw. Bundeswehra zaleca przeszkolenie co najmniej pięciu dodatkowych kierowców ciężarówek na każde 100 pracowników, aby uniknąć niedoborów kadrowych w przypadku kryzysu.
Dostawcy energii muszą zapewnić dostawy energii elektrycznej, wody i paliwa nawet w trudnych warunkach. Od firm IT oczekuje się wsparcia w zakresie cyberbezpieczeństwa i zapewnienia odpornych systemów komunikacyjnych. Przemysł wytwórczy jest zobowiązany do dywersyfikacji łańcuchów dostaw i opracowania planów awaryjnych na wypadek przerw w produkcji.
Ponadto od wszystkich przedsiębiorstw oczekuje się wzmocnienia własnej odporności poprzez opracowanie planów awaryjnych, wprowadzenie alternatywnych źródeł energii (takich jak generatory diesla lub turbiny wiatrowe), wzmocnienie środków bezpieczeństwa i szkolenie swoich pracowników na wypadek sytuacji kryzysowych.
Jakie są podstawy prawne ubiegania się o świadczenia cywilne?
Podstawy prawne korzystania z usług cywilnych w sytuacjach obronnych sięgają w dużej mierze czasów zimnej wojny. Ustawa Zasadnicza przewiduje różne przepisy dotyczące sytuacji nadzwyczajnych, które mogą zostać zastosowane w zależności od sytuacji.
W stanie napięcia (art. 80a Ustawy Zasadniczej) rozszerzone uprawnienia rządu mogą być już realizowane. Ustawy o prewencji i bezpieczeństwie zezwalają na interwencje w gospodarkę w celu zapewnienia zaopatrzenia. W stanie obronnym (art. 115a Ustawy Zasadniczej) uprawnienia te ulegają znacznemu rozszerzeniu.
Do ważnych aktów prawnych należą: ustawa o bezpieczeństwie ekonomicznym, ustawa o bezpieczeństwie transportu, ustawa o bezpieczeństwie żywnościowym oraz ustawa o bezpieczeństwie pracy. Umożliwiają one władzom żądanie świadczeń, konfiskatę dostaw lub restrukturyzację produkcji. Jednak wszystkie środki mieszczą się w istniejących ramach prawnych – arbitralne interwencje nie są możliwe.
Hub dla bezpieczeństwa i obrony – porady i informacje
Hub dla bezpieczeństwa i obrony – obraz: xpert.digital
Centrum bezpieczeństwa i obrony oferuje uzasadnione porady i aktualne informacje w celu skutecznego wspierania firm i organizacji w wzmocnieniu ich roli w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. W bliskim związku z grupą roboczą SME Connect promuje w szczególności małe i średnie firmy (MŚP), które chcą jeszcze bardziej zwiększyć swoją innowacyjną siłę i konkurencyjność w dziedzinie obrony. Jako centralny punkt kontaktu, centrum tworzy decydujący pomost między MŚP a europejską strategią obrony.
Nadaje się do:
Ryzyko i odporność: Jak firmy radzą sobie ze współpracą cywilno-wojskową
Wyzwania dla współpracy cywilno-wojskowej
Jakie wyzwania stoją przed branżą logistyczną?
Branża logistyczna stoi przed ogromnymi wyzwaniami w przygotowaniach do pełnienia roli obronnej. Rosnąca cyfryzacja i coraz większa łączność sprawiają, że systemy logistyczne są podatne na cyberataki. Europejskie firmy już teraz padają ofiarą hybrydowych ataków ze strony Rosji, które mogą się nasilić w przyszłości.
Złożoność współczesnych łańcuchów dostaw, z produkcją just-in-time i minimalnym poziomem zapasów, koliduje z wymogami gotowości kryzysowej. Firmy muszą znaleźć równowagę między efektywnością ekonomiczną a niezbędną redundancją. Zależność od kierowców z Europy Wschodniej stwarza szczególne ryzyko, ponieważ w przypadku konfliktu mogą oni wrócić do swoich krajów.
Niepewność prawna dotycząca konkretnych obowiązków w przypadku sytuacji kryzysowej komplikuje planowanie. Wiele firm nie wie dokładnie, co może się wydarzyć i jak się przygotować. Koszty środków ostrożności należy rozważyć w kontekście niepewnego ryzyka.
Jaką rolę odgrywają cyberataki i zagrożenia hybrydowe?
Cyberataki i zagrożenia hybrydowe stanowią szczególne zagrożenie dla logistyki zaplecza. Generał brygady Lungershausen wyraźnie ostrzegł: „Cyberataki, których europejskie firmy doświadczają już w wyniku rosyjskiej wojny hybrydowej, są szczególnie krytyczne dla logistyki zaplecza”.
Zagrożenia są zróżnicowane: ataki ransomware mogą szyfrować dane i paraliżować systemy. Ataki DDoS przeciążają systemy IT i zakłócają komunikację. Ataki na łańcuchy dostaw wykorzystują luki w zabezpieczeniach dostawców. Manipulacja danymi logistycznymi może prowadzić do błędnych dostaw i chaosu.
Nowoczesne systemy logistyczne, z ich sieciowymi systemami informatycznymi, śledzeniem GPS, cyfrowymi dokumentami przewozowymi i zautomatyzowanymi magazynami, stanowią liczne punkty podatności na ataki. Skuteczny cyberatak na centralne węzły logistyczne mógłby zakłócić dostawy na dużą skalę. Dlatego Bundeswehra domaga się od firm wdrożenia nowoczesnych technologii bezpieczeństwa i ochrony ich krytycznej infrastruktury.
Jak firmy mogą przygotować się na zakłócenia w łańcuchu dostaw?
Przygotowanie się na zakłócenia w łańcuchu dostaw wymaga systematycznego podejścia. Firmy powinny najpierw przeprowadzić kompleksową analizę ryzyka, aby zidentyfikować krytyczne zależności. Obejmuje to ocenę ryzyka związanego z pojedynczym źródłem, analizę koncentracji geograficznej oraz identyfikację kluczowych komponentów.
Opierając się na tej analizie, przedsiębiorstwa mogą wzmocnić swoją odporność na różne sposoby: poprzez dywersyfikację dostawców i kanałów zaopatrzenia (podwójne lub wielokrotne pozyskiwanie), tworzenie strategicznych zapasów kluczowych komponentów, opracowywanie alternatywnych tras i środków transportu, wdrażanie solidnych systemów bezpieczeństwa IT i regularne ćwiczenie scenariuszy kryzysowych.
Szczególnie ważne jest opracowanie planów awaryjnych, które jasno określają obowiązki i procedury w różnych scenariuszach. Plany te powinny być regularnie weryfikowane i koordynowane z dostawcami i klientami. Inwestycja w cyfrowe systemy monitorowania łańcucha dostaw w czasie rzeczywistym może zapewnić wczesne ostrzeganie o zakłóceniach.
Znaczenie odpornych konstrukcji
Co oznacza odporność dla firm w kontekście obronności?
Odporność w kontekście obronności oznacza zdolność firm do utrzymania lub szybkiego przywrócenia swojej funkcjonalności nawet w ekstremalnych warunkach. Generał brygady Lungershausen podkreślił: „Odporna gospodarka – której potrzebujemy – może szybciej reagować na nieoczekiwane wyzwania”.
Odporność obejmuje kilka wymiarów: odporność strukturalną dzięki redundantnym systemom i procesom, odporność kadrową dzięki przeszkolonym i przygotowanym pracownikom, odporność techniczną dzięki solidnym i bezpiecznym systemom informatycznym, odporność finansową dzięki odpowiednim rezerwom oraz odporność organizacyjną dzięki elastycznym strukturom.
W sytuacjach obronnych firmy muszą liczyć się z przerwami w dostawie prądu, cyberatakami, niedoborami kadrowymi, zakłóceniami w łańcuchu dostaw i zagrożeniami fizycznymi. Odporne firmy podjęły środki ostrożności na wypadek takich scenariuszy i mogą nadal świadczyć swoje usługi nawet w niesprzyjających warunkach.
Jakie środki zwiększają odporność przedsiębiorstw?
Wzmocnienie odporności przedsiębiorstw wymaga kompleksowego pakietu działań. W zakresie infrastruktury firmy powinny inwestować w autonomiczne źródła energii, takie jak awaryjne generatory prądu, systemy fotowoltaiczne z magazynowaniem energii lub własne turbiny wiatrowe. Redundantne systemy komunikacyjne i środki bezpieczeństwa fizycznego, takie jak ogrodzenia, systemy kontroli dostępu i kamery monitoringu, zwiększają poziom ochrony.
Z punktu widzenia organizacyjnego zaleca się powołanie inspektorów bezpieczeństwa, opracowanie szczegółowych planów awaryjnych i regularne przeprowadzanie ćwiczeń kryzysowych. Identyfikacja pracowników posiadających szczególne umiejętności zdobyte w straży pożarnej, Federalnej Agencji Pomocy Technicznej (THW) lub w rezerwie może być cenna w sytuacjach kryzysowych.
Jeśli chodzi o personel, firmy powinny prowadzić szkolenia podnoszące świadomość zagrożeń bezpieczeństwa, wdrażać szkolenia krzyżowe w celu rekompensaty nieobecności oraz szkolić dodatkowych specjalistów. Niemieckie Siły Zbrojne szczególnie zalecają szkolenie dodatkowych kierowców ciężarówek.
Z technicznego punktu widzenia niezbędne jest wdrożenie solidnych środków bezpieczeństwa cybernetycznego, regularne tworzenie kopii zapasowych i planów odzyskiwania danych po awarii, a także dywersyfikacja systemów informatycznych i dostawców.
W jaki sposób małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) mogą budować odporność?
Małe i średnie przedsiębiorstwa stoją przed szczególnymi wyzwaniami w budowaniu odporności, ponieważ często dysponują ograniczonymi zasobami. Istnieją jednak skuteczne podejścia, które można wdrożyć nawet przy ograniczonych zasobach.
MŚP powinny rozpocząć od analizy ryzyka, koncentrując się na obszarach o największym znaczeniu. Często proste działania, takie jak dokumentowanie kluczowych procesów, identyfikacja kluczowego personelu i opracowanie podstawowych planów awaryjnych, mogą znacząco poprawić odporność.
Współpraca oferuje szczególne możliwości dla MŚP. Współpraca z innymi firmami umożliwia dzielenie się zasobami i wykorzystanie synergii. Może to obejmować wspólne koncepcje bezpieczeństwa, wspólne zasilanie awaryjne lub umowy o wzajemnym wsparciu. Stowarzyszenia branżowe oraz izby handlowo-przemysłowe często oferują wsparcie i doradztwo.
Digitalizacja może pomóc MŚP stać się bardziej elastycznymi. Rozwiązania chmurowe umożliwiają pracę niezależną od lokalizacji i zmniejszają zależność od infrastruktury fizycznej. Jednocześnie jednak należy również uwzględnić aspekty bezpieczeństwa.
Konkretne działania przygotowawcze dla firm
Jakie pierwsze kroki powinny podjąć firmy?
Firmy powinny zacząć od systematycznej inwentaryzacji. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie oceny zagrożeń, która identyfikuje i ocenia potencjalne zagrożenia. Powinna ona uwzględniać zarówno bezpośrednie zagrożenia militarne, jak i pośrednie, takie jak cyberataki, zakłócenia w łańcuchu dostaw czy absencje personelu.
Następnie należy przeprowadzić inwentaryzację krytycznych procesów i zasobów. Które procesy są niezbędne dla przetrwania firmy? Którzy pracownicy posiadają kluczowe kompetencje? Którzy dostawcy są niezbędni? Ta analiza stanowi podstawę wszystkich dalszych działań.
Powołanie oficera bezpieczeństwa lub utworzenie zespołu kryzysowego nakłada jasno określone obowiązki. Osoba lub grupa powinna nawiązać i utrzymywać kontakt z lokalnymi władzami, Bundeswehrą i organizacjami pomocowymi. Udział w briefingach Bundeswehry na temat „Planu Operacyjnego Niemcy” dostarcza cennych informacji na temat oczekiwań i dostępnych opcji.
Jak powinny być opracowane plany awaryjne?
Skuteczne plany awaryjne muszą być jasno ustrukturyzowane, praktyczne i regularnie aktualizowane. Powinny obejmować różnorodne scenariusze, od krótkoterminowych zakłóceń po długoterminowe kryzysy. Każdy plan musi określać jasne kryteria aktywacji, aby w razie sytuacji kryzysowej można było podjąć szybkie działania.
Plany powinny zawierać następujące elementy: łańcuchy alarmowe i komunikacyjne z aktualnymi danymi kontaktowymi, obowiązkami i zastępcami dla wszystkich kluczowych funkcji, instrukcje działania na wypadek różnych scenariuszy, listy kluczowych zasobów i ich alternatyw, koncepcje ewakuacji i ochrony personelu oraz ważnych zasobów.
Szczególnie ważna jest praktyczność. Skomplikowane, teoretyczne plany często zawodzą w praktyce. Zamiast tego instrukcje powinny być proste i jasne. Listy kontrolne i schematy blokowe zwiększają ich przydatność w sytuacjach stresowych. Plany muszą być znane i dostępne dla wszystkich zainteresowanych pracowników, nawet jeśli standardowe kanały komunikacji zawiodą.
Jaką rolę odgrywają ćwiczenia i trening?
Ćwiczenia i szkolenia są niezbędne do testowania skuteczności planów awaryjnych i przygotowania pracowników do sytuacji kryzysowych. Tylko regularne szkolenia pozwalają na przyswojenie procedur i identyfikację słabych punktów.
Firmy powinny stosować różnorodne formaty ćwiczeń: Ćwiczenia planszowe pozwalają na omówienie scenariuszy bez większego wysiłku. Ćwiczenia komunikacyjne testują łańcuchy alarmowe i przepływy informacji. Ćwiczenia funkcjonalne testują konkretne obszary, takie jak odzyskiwanie danych IT czy ewakuacja. Ćwiczenia na pełną skalę symulują realistyczne sytuacje kryzysowe z udziałem wszystkich uczestników.
Bundeswehra zaleca w szczególności integrację pracowników z doświadczeniem zdobytym w rezerwie lub służbach ratunkowych. Pracownicy ci wnoszą cenne umiejętności i mogą pełnić rolę multiplikatorów. Firmy powinny udostępniać tych pracowników na szkolenia w ramach swoich organizacji – obie strony na tym skorzystają.
Współpraca wojska ze społeczeństwem obywatelskim
Jak działa współpraca cywilno-wojskowa (CMC)?
Współpraca cywilno-wojskowa (CMC) to skoordynowana interakcja rządowych i pozarządowych organizacji cywilnych z siłami zbrojnymi. Jest ona istotnym elementem ogólnej obronności i umożliwia optymalne wykorzystanie potencjału wojskowego i cywilnego.
W Niemczech Centralne Dowództwo Wojskowe (CMM) jest zorganizowane w taki sposób, że struktury cywilne pozostają na miejscu nawet w stanie obrony. W przeciwieństwie do niektórych innych krajów, siły zbrojne nie mogą „wykluczyć”. Demokratycznie legitymizowane władze cywilne zachowują swoją odpowiedzialność, ale są wspierane przez Bundeswehrę.
Praktyczna realizacja odbywa się na różnych poziomach: na szczeblu federalnym Federalne Ministerstwo Obrony koordynuje działania z innymi ministerstwami. Na szczeblu krajowym dowództwa Bundeswehry współpracują z władzami krajowymi. Na szczeblu lokalnym okręgowe dowództwa łącznikowe pełnią funkcję łącznika między Bundeswehrą a władzami lokalnymi i sektorem prywatnym.
Jakie struktury wspierają współpracę?
Na różnych poziomach istnieją ugruntowane struktury współpracy cywilno-wojskowej. Dowództwo Zadań Terytorialnych Bundeswehry, wraz z dowództwami regionalnymi w każdym kraju związkowym, stanowi trzon wojskowy. Dowództwa te są głównymi punktami kontaktowymi dla władz cywilnych i przedsiębiorstw.
Dowództwa łącznikowe na szczeblu lokalnym składają się głównie z rezerwistów, z których wielu aktywnie działa w gospodarce regionu. Znają oni lokalne uwarunkowania i potrafią szybko powiązać potrzeby wojskowe z możliwościami cywilnymi w sytuacjach kryzysowych.
Po stronie cywilnej ważnymi partnerami są stanowe i lokalne organy zarządzania kryzysowego. Federalny Urząd Ochrony Ludności i Pomocy w Przypadku Katastrof (BBK) koordynuje działania na szczeblu federalnym i opracowuje standardy lokalnego planowania zapobiegania zagrożeniom, uwzględniające również aspekty ochrony ludności.
Izby Przemysłowo-Handlowe pełnią funkcję ważnego łącznika między przedsiębiorstwami, siłami zbrojnymi i organami obrony cywilnej. Mogą informować i doradzać swoim firmom członkowskim, a w razie potrzeby ułatwiać kontakty.
W jaki sposób firmy mogą nawiązać kontakt z Bundeswehrą?
Firmy mają różne możliwości kontaktu z Bundeswehrą i poznania jej potencjalnej roli w obronności. Pierwszym punktem kontaktowym jest często właściwe regionalne dowództwo Bundeswehry, reprezentowane w każdym kraju związkowym Niemiec.
Bundeswehra regularnie organizuje wydarzenia informacyjne dotyczące „Planu Operacyjnego Niemcy”. Często odbywają się one we współpracy z Izbami Przemysłowo-Handlowymi. Firmy powinny skontaktować się ze swoją Izbą Przemysłowo-Handlową, aby dowiedzieć się o planowanych wydarzeniach i wziąć w nich udział.
W przypadku pytań dotyczących specjalistycznej logistyki firmy mogą również kontaktować się bezpośrednio z Dowództwem Logistycznym Bundeswehry w Erfurcie. Firmy logistyczne, które mogłyby udostępnić swoje zasoby w nagłych wypadkach, powinny w szczególności zwrócić się o jak najszybszy kontakt.
Powiatowe komendy łącznikowe oferują inną możliwość kontaktu na szczeblu lokalnym. Można się z nimi skontaktować za pośrednictwem komend stanowych lub często za pośrednictwem władz miejskich.
Twoi eksperci w zakresie magazynów wysokiego składowania i terminali kontenerowych
Systemy terminali kontenerowych dla transportu drogowego, kolejowego i morskiego w koncepcji logistyki podwójnego zastosowania – logistyka ciężka – obraz kreatywny: Xpert.Digital
W świecie charakteryzującym się geopolitycznymi wstrząsami, kruchymi łańcuchami dostaw i nową świadomością podatności infrastruktury krytycznej na zagrożenia, koncepcja bezpieczeństwa narodowego ulega gruntownej rewizji. Zdolność państwa do zapewnienia dobrobytu gospodarczego, zaopatrzenia ludności i potencjału militarnego w coraz większym stopniu zależy od odporności sieci logistycznych. W tym kontekście termin „podwójnego zastosowania” ewoluuje z niszowej kategorii kontroli eksportu w nadrzędną doktrynę strategiczną. Ta zmiana nie jest jedynie adaptacją techniczną, ale konieczną odpowiedzią na „punkt zwrotny”, który wymaga głębokiej integracji potencjału cywilnego i wojskowego.
Nadaje się do:
Bundeswehra i przemysł współpracują: kompleksowa ochrona dzięki rozwiązaniom cyfrowym i analogowym
Aspekty technologiczne i digitalizacja
Jaką rolę odgrywa digitalizacja w logistyce wojskowej?
Digitalizacja to miecz obosieczny dla logistyki wojskowej. Z jednej strony umożliwia znaczny wzrost efektywności i lepszą koordynację, ale z drugiej strony stwarza nowe zagrożenia.
Nowoczesne systemy cyfrowe umożliwiają śledzenie transportu w czasie rzeczywistym, optymalizację planowania tras, zautomatyzowane zarządzanie magazynami, forward-looking konserwację sprzętu oraz lepszą koordynację działań różnych podmiotów. Możliwości te są niezbędne do spełnienia złożonych wymagań obronności kraju i sojuszy.
Jednocześnie pojawiają się nowe zagrożenia. Systemy sieciowe stanowią potencjalne punkty cyberataków. Zależność od GPS i innych systemów satelitarnych sprawia, że logistyka jest podatna na zakłócenia. Złożoność systemów cyfrowych może stać się problematyczna w sytuacjach kryzysowych, jeśli specjaliści będą niedostępni lub systemy zostaną naruszone.
Bundeswehra i jej partnerzy cywilni muszą zatem znaleźć zrównoważone podejście: wykorzystać technologie cyfrowe w celu zwiększenia efektywności, przy jednoczesnym zachowaniu analogowego poziomu rezerwowego i solidnych środków bezpieczeństwa.
Jak firmy mogą chronić się przed atakami cybernetycznymi?
Ochrona przed cyberatakami wymaga wielowarstwowego podejścia. Firmy powinny łączyć środki techniczne, organizacyjne i kadrowe, aby zwiększyć swoją odporność.
Środki techniczne obejmują: wdrożenie zapór sieciowych i systemów wykrywania włamań, regularne aktualizacje i poprawki wszystkich systemów, szyfrowanie poufnych danych, segmentację sieci w celu ograniczenia szkód, regularne tworzenie kopii zapasowych z wykorzystaniem pamięci masowej offline oraz dwuskładnikowe uwierzytelnianie w przypadku systemów krytycznych.
Z organizacyjnego punktu widzenia firmy powinny ustanowić jasne zasady bezpieczeństwa IT, opracować plany awaryjne w zakresie cyberbezpieczeństwa, przeprowadzać regularne audyty bezpieczeństwa i jasno określić zakres odpowiedzialności. Współpraca z wyspecjalizowanymi dostawcami usług bezpieczeństwa może być korzystna.
Nie należy lekceważyć czynnika ludzkiego. Regularne szkolenia podnoszące świadomość na temat phishingu i socjotechniki są niezbędne. Pracownicy muszą wiedzieć, jak rozpoznawać i zgłaszać podejrzane działania. Zasada minimalnego przydzielania uprawnień – każdemu pracownikowi przyznawane są wyłącznie prawa dostępu niezbędne do wykonywania pracy – również ogranicza ryzyko.
Które systemy cyfrowe są szczególnie istotne?
W branży logistycznej kluczowe znaczenie mają różnorodne systemy cyfrowe. Systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP) często kontrolują całe procesy firmy. Awaria lub naruszenie bezpieczeństwa może całkowicie sparaliżować działanie firmy. Systemy zarządzania magazynem (WMS) są niezbędne do zarządzania magazynem – bez nich sprawne kompletowanie zamówień i zarządzanie zapasami są praktycznie niemożliwe.
Systemy zarządzania transportem (TMS) koordynują floty pojazdów i trasy. Systemy śledzenia GPS i telematyczne umożliwiają śledzenie przesyłek w czasie rzeczywistym. Systemy te są szczególnie narażone na zakłócenia lub manipulacje, co może prowadzić do błędnych dostaw lub utraty ładunku.
Systemy komunikacyjne, takie jak poczta e-mail, telefonia i wiadomości, mają kluczowe znaczenie dla koordynacji. Cyfrowe systemy dokumentacyjne zarządzają dokumentami wysyłkowymi, ewidencją celną i innymi ważnymi dokumentami. Awaria tych systemów może prowadzić do znacznych opóźnień.
Firmy powinny opracować plany awaryjne dla wszystkich tych krytycznych systemów, w tym dla systemów analogowych. Możliwość pracy z papierem i systemami telefonicznymi może mieć kluczowe znaczenie w sytuacji kryzysowej.
Praktyczne przykłady i rekomendacje działań
Jakie są konkretne przykłady udanych przygotowań?
Niektóre firmy wdrożyły już wzorcowe środki gotowości kryzysowej. Duży dostawca usług logistycznych w północnych Niemczech uruchomił kompleksowy program odporności. Firma przeszkoliła dodatkowych kierowców ciężarówek, uruchomiła autonomiczne zasilanie wykorzystujące ogniwa fotowoltaiczne i akumulatory oraz wdrożyła redundantne systemy IT w różnych lokalizacjach.
Średniej wielkości firma transportowa w Bawarii nawiązała bliskie relacje z lokalnym okręgowym dowództwem łącznikowym. Regularne wspólne ćwiczenia pomogły obu stronom zoptymalizować procesy. Firma udostępnia pojazdy do celów szkoleniowych, a w zamian korzysta ze szkoleń z zakresu bezpieczeństwa prowadzonych przez Bundeswehrę.
Firma zajmująca się logistyką chemiczną opracowała innowacyjną koncepcję szkolenia pracowników. Wszyscy kierowcy są również szkoleni na operatorów wózków widłowych, a pracownicy biurowi zdobywają podstawową wiedzę z zakresu zarządzania magazynem. Ta elastyczność ułatwia kompensację niedoborów kadrowych.
Co konkretnie zaleca Bundeswehra?
Bundeswehra opracowała konkretne rekomendacje dla firm w oparciu o „Plan Operacyjny Niemcy”. Podpułkownik Jörn Plischke podsumował kluczowe punkty na wydarzeniach:
Zapewnienie personelu: „Na każde 100 pracowników należy przeszkolić co najmniej pięciu dodatkowych kierowców ciężarówek, których nie potrzebujesz”. Ta rezerwa jest istotna, ponieważ 70 procent wszystkich ciężarówek w Niemczech prowadzą obywatele Europy Wschodniej, którzy mogą nie być dostępni w przypadku konfliktu.
Samowystarczalność energetyczna: Firmy powinny inwestować we własne źródła energii – generatory diesla na wypadek sytuacji awaryjnych, ale także w zrównoważone rozwiązania, takie jak turbiny wiatrowe czy ogniwa fotowoltaiczne. „Dzięki temu będą mniej zależni od przerw w dostawie energii elektrycznej” – twierdzi Bundeswehra.
Networking: „Utrzymuj bliskie kontakty z Departamentem Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Federalną Agencją Pomocy Technicznej (THW) lub strażą pożarną. Będzie cię to kosztować kilka dni w roku, ale w kryzysie będziesz mieć bezpośredni kontakt z ludźmi”.
Planowanie kryzysowe: Każda firma potrzebuje konkretnego planu kryzysowego, znanego wszystkim pracownikom i regularnie stosowanego.
Jak wygląda plan działań na najbliższe lata?
Ustrukturyzowany plan działania powinien obejmować kroki krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe:
Krótkoterminowe (w ciągu 6 miesięcy): Przeprowadzenie analizy ryzyka, udział w wydarzeniach informacyjnych organizowanych przez Bundeswehrę, identyfikacja pracowników posiadających dodatkowe kwalifikacje, przygotowanie podstawowych planów awaryjnych oraz nawiązanie kontaktów z władzami lokalnymi i Bundeswehrą.
Średnioterminowo (6–18 miesięcy): Wdrożenie środków cyberbezpieczeństwa, rozpoczęcie dodatkowych szkoleń (np. dla kierowców ciężarówek), przeprowadzenie wstępnych ćwiczeń kryzysowych, utworzenie rezerwowych systemów w obszarach krytycznych oraz inwestowanie w awaryjne źródła zasilania.
Długoterminowo (18 miesięcy do 2029 r.): Pełne wdrożenie środków zwiększających odporność, regularne ćwiczenia i korekty planów, rozwój autonomicznego zaopatrzenia w energię, dywersyfikacja łańcuchów dostaw i ciągłe doskonalenie w oparciu o wnioski wyciągnięte z ćwiczeń.
Współpraca jako czynnik sukcesu: ochrona gospodarki i społeczeństwa
Jak najprawdopodobniej rozwinie się sytuacja zagrożenia?
Eksperci ds. bezpieczeństwa spodziewają się dalszej eskalacji sytuacji. Rosja masowo przezbraja i modernizuje swoje siły zbrojne. Produkcja sprzętu wojskowego znacznie przewyższa potrzeby wojny na Ukrainie, co wskazuje na dalsze ambicje.
Jednocześnie nasilają się zagrożenia hybrydowe. Cyberataki na infrastrukturę krytyczną nasilają się, a kampanie dezinformacyjne próbują zdestabilizować społeczeństwa zachodnie. Zależność od globalnych łańcuchów dostaw i systemów cyfrowych sprawia, że współczesne społeczeństwa są podatne na ataki.
NATO i Niemcy odpowiadają wzmożonymi działaniami obronnymi. Bundeswehra jest modernizowana i rozbudowywana, a współpraca z podmiotami cywilnymi jest intensyfikowana. Niemniej jednak, do 2029 roku pozostaje niewiele czasu na wdrożenie wszystkich niezbędnych środków.
Jaką rolę będzie odgrywać gospodarka w obronności w przyszłości?
Gospodarka będzie odgrywać coraz ważniejszą rolę w ogólnej obronności. Granica między sferą wojskową a cywilną staje się coraz bardziej zatarta. Współczesne konflikty toczą się nie tylko przy użyciu środków militarnych, ale obejmują również wymiar ekonomiczny, technologiczny i informacyjny.
Firmy nie są już postrzegane wyłącznie jako dostawcy czy usługodawcy, ale jako integralna część architektury obronnej. Wymaga to ponownego przemyślenia: obronność nie jest już wyłącznie odpowiedzialnością państwa, lecz odpowiedzialnością całego społeczeństwa.
Izby Przemysłowo-Handlowe pełnią funkcję ważnego łącznika między biznesem a organami bezpieczeństwa. Wspierają firmy w przygotowaniach i koordynują działania różnych interesariuszy w sytuacjach kryzysowych. Rola ta będzie dalej rozszerzana w nadchodzących latach.
Jakie są najważniejsze wnioski dla firm?
Kluczowy wniosek jest taki: przygotowanie to nie opcja, lecz konieczność. Firmy, które nie przygotują się na potencjalne kryzysy, narażają nie tylko własne istnienie, ale także zdolności obronne kraju.
Odporność opłaca się również w trakcie normalnego funkcjonowania. Środki bezpieczeństwa kryzysowego, takie jak redundantne systemy, przeszkoleni pracownicy i solidne procesy, również poprawiają codzienną niezawodność operacyjną. Inwestycje w odporność nie są zatem kosztami utopionymi, lecz przyczyniają się do długoterminowej konkurencyjności.
Współpraca to klucz do sukcesu. Żadna firma nie jest w stanie przygotować się na wszystkie ewentualności w pojedynkę. Współpraca z innymi firmami, agencjami rządowymi i siłami zbrojnymi zwielokrotnia własne możliwości. Sieci zbudowane w spokojniejszych czasach są nieocenione w sytuacjach kryzysowych.
Czas działać już teraz. Z każdym rokiem przygotowania stają się coraz trudniejsze. Firmy nie powinny czekać na idealne plany, ale zacząć od pragmatycznych działań. Nawet drobne działania zwiększają odporność i mogą mieć znaczenie w sytuacji kryzysowej.
Wzmocnienie ogólnej obrony: Dlaczego firmy logistyczne muszą działać już teraz
Logistyka stanowi trzon nowoczesnych sił zbrojnych, a tym samym jest niezbędna dla zdolności obronnych Niemiec. Bez wsparcia sektora cywilnego Bundeswehra nie może wypełniać swoich narodowych i sojuszniczych misji obronnych. To sprawia, że firmy, zwłaszcza z sektora logistycznego, stanowią integralną część całościowej obronności.
Wyzwania są złożone i wielowymiarowe. Od cyberataków, przez zakłócenia w łańcuchu dostaw, po niedobory kadrowe – firmy muszą przygotować się na szeroką gamę scenariuszy. Wymaga to inwestycji, przemyślenia i gotowości do współpracy z agencjami rządowymi.
Jednocześnie, przygotowanie się na sytuacje kryzysowe stwarza również nowe możliwości. Odporne firmy są nie tylko bardziej odporne na kryzysy, ale często również bardziej wydajne i konkurencyjne w trakcie normalnego funkcjonowania. Bliska współpraca z Bundeswehrą i innymi organami tworzy sieci, które można wykorzystać na wiele sposobów.
Czas do 2029 roku jest krótki, ale wystarczający, jeśli działania zostaną podjęte już teraz. Każda firma powinna poważnie potraktować swoją rolę w ogólnym systemie obronnym i podjąć konkretne kroki przygotowawcze. Tylko dzięki współpracy wszystkich sił społecznych można zbudować skuteczny mechanizm odstraszający, który zapewni pokój w Europie.
Przesłanie generała brygady Lungershausena na konferencji LOG.NET 2025 było jasne: „Bez sektora cywilnego nie ma logistyki w razie katastrofy”. Ta refleksja powinna być zachętą dla wszystkich firm do wywiązywania się ze swoich obowiązków i wnoszenia wkładu w bezpieczeństwo naszego kraju. Jedno jest bowiem pewne: silna, odporna gospodarka to najlepsze ubezpieczenie na wypadek kryzysów wszelkiego rodzaju – a tym samym niezbędny element kryzysów, który zapobiega konfliktom, zanim one wystąpią.
Porady – Planowanie – wdrożenie
Markus Becker
Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.
Szef rozwoju biznesu
Przewodniczący SME Connect Defense Group
Porady – Planowanie – wdrożenie
Konrada Wolfensteina
Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.
skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital
zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)
