Dozbroić Europę: „Zdolność Szybkiego Rozmieszczania” (RDC) – wreszcie suwerenna? Mapa drogowa do strategicznie niezależnej Europy

Renesans przemysłowy: Dlaczego bezpieczeństwo może wzmocnić naszą gospodarkę już teraz

Europa przebudziła się z trwającego dekady geopolitycznego snu, ale przebudzenie to jest brutalne i kosztowne. Rosyjska agresja na Ukrainę nie tylko wstrząsnęła architekturą bezpieczeństwa kontynentu, ale także ujawniła fundamentalną prawdę: era „dywidendy pokoju”, w której europejskie państwa opiekuńcze mogły wygodnie funkcjonować pod amerykańskim parasolem nuklearnym, dobiegła końca. Rozpoczyna się bolesny i kosztowny proces „remilitaryzacji” – przedsięwzięcie, które wykracza daleko poza zwykłe zwiększenie budżetu i ma głęboki wpływ na strukturę przemysłową i makroekonomiczną Unii Europejskiej.

W centrum tej nowej ambicji leży „Zdolność Szybkiego Reagowania” (RDC), siły szybkiego reagowania, które mają symbolizować wolę strategicznej autonomii. Jednak za politycznymi deklaracjami intencji i nominalnie rosnącymi budżetami obronnymi kryje się złożona rzeczywistość niedostatku przemysłu, spadku siły nabywczej wywołanego inflacją i egoizmu narodowego. Podczas gdy politycy powołują się na „gospodarkę wojenną”, przemysł wciąż zmaga się z ograniczeniami logistycznymi operacji w czasie pokoju. Jesteśmy świadkami przełomowego momentu, w którym Europa musi zdecydować, czy skonsolidować i usprawnić swój rozdrobniony system obronny, czy też obiecane miliardy po prostu rozpłyną się w powietrzu w ramach nieefektywnego systemu.

Poniższy tekst analizuje anatomię tego wyzwania: od iluzji operacyjnej sił szybkiego reagowania bez własnych samolotów transportowych, przez absurdalność 178 konkurujących ze sobą systemów uzbrojenia, po kluczową kwestię finansowania w czasach napiętych budżetów. Jest to ocena sytuacji pomiędzy renesansem przemysłu a strategiczną impotencją.

Nadaje się do:

• Koncepcja „mobilności wojskowej” i ponowna Europa: strategie wzmocnienia europejskiej obrony

Koniec dywidendy pokoju: punkt zwrotny w makroekonomii

Europejska architektura bezpieczeństwa przeżywa obecnie nie tylko geopolityczne wstrząsy, ale także fundamentalną rekalibrację gospodarczą, której implikacje są często niedoceniane. Przez dekady Europa korzystała z ukrytego subsydiowania swoich państw opiekuńczych poprzez amerykańskie gwarancje bezpieczeństwa – tzw. dywidendy pokoju. Ta era bezpowrotnie się skończyła. Aktualne dane malują jasny obraz: wydatki na obronę europejskich państw NATO wzrosły o około 50 procent, do 435 miliardów euro, między 2021 a 2024 rokiem. Jednak te nominalne wzrosty maskują rzeczywisty problem. Po uwzględnieniu inflacji i drastycznego wzrostu kosztów uzbrojenia, siła nabywcza tych budżetów jest znacznie mniej imponująca, niż sugerują nagłówki. Zbliżamy się do scenariusza, w którym do 2030 roku konieczne mogą być wydatki sięgające 970 miliardów euro rocznie, aby zrekompensować niedostatki ostatnich trzech dekad i jednocześnie budować nowe zdolności.

Z perspektywy ekonomicznej oznacza to ogromną zmianę zasobów. Kapitał, który wcześniej napływał do infrastruktury cywilnej, dekarbonizacji lub systemów socjalnych, jest obecnie przekierowywany do sektora obronnego. To z pewnością generuje pozytywne efekty krótkoterminowe. Badania, takie jak przeprowadzone przez Instytut Gospodarki Światowej w Kilonii, sugerują, że zwiększenie wydatków do 3,5% PKB mogłoby pobudzić wzrost gospodarczy nawet o 1,5 punktu procentowego dzięki efektowi mnożnikowemu w zaawansowanych technologiach. Należy jednak podchodzić do tego poglądu z ostrożnością. Zakłada on, że pieniądze płyną efektywnie do krajowych badań i produkcji, a nie są przeznaczane głównie na zakupy „od ręki” w USA lub Korei Południowej, co nadal często ma miejsce. Krajowy rynek sprzętu obronnego staje się zatem decydującą dźwignią: jeśli tworzenie wartości w UE zakończy się sukcesem, konieczność przezbrojenia może przekształcić się w program stymulacji gospodarczej sprzyjający reindustrializacji. Jeśli to się nie powiedzie, pojawi się klasyczny efekt „wypychania”, w którym rządowe wydatki na obronność wypierają prywatne inwestycje i dodatkowo napędzają inflację, powodując niedobory wykwalifikowanych pracowników i surowców.

Papierowy tygrys wyrasta z zębów: Anatomia sił interwencyjnych

Centralnym elementem nowych europejskich ambicji jest Zdolność Szybkiego Reagowania (RDC), która ma osiągnąć pełną zdolność operacyjną z 5000 żołnierzy do 2025 roku. Na papierze liczba ta wydaje się skromna, niemal homeopatyczna, w porównaniu z liczebnością wojsk na froncie ukraińskim. Jednak wartość strategiczna tej jednostki nie leży w jej liczebności, lecz w jej funkcji politycznego sprawdzianu zdolności Unii do działania. RDC to próba zastąpienia nieudanych koncepcji grup bojowych UE, które nigdy nie zostały rozmieszczone z powodu impasu politycznego, bardziej modułową i elastyczną strukturą. Wyzwanie ekonomiczne leży tu nie tyle w kosztach osobowych 5000 żołnierzy, co w tzw. „strategicznych czynnikach wspomagających”.

Siły szybkiego reagowania są bezużyteczne bez możliwości strategicznego rozmieszczenia w powietrzu, rozpoznania satelitarnego oraz solidnej struktury dowodzenia i kontroli. Właśnie na tym polega deficyt Europy. Pozyskanie tych możliwości jest niezwykle kapitałochłonne i wymagające technologicznie. Do tej pory armie europejskie opierały się niemal wyłącznie na zasobach amerykańskich w tym obszarze. Uwolnienie się w tym obszarze wymaga inwestycji wykraczających daleko poza samo rozmieszczenie batalionów piechoty. Obejmuje budowę niezależnego łańcucha logistycznego, od ciężkich samolotów transportowych po bezpieczne łącza danych. Koszty tej infrastruktury projekcji siły są ogromne i często pomijane w budżetach państw na rzecz bardziej widocznych systemów uzbrojenia, takich jak czołgi czy fregaty. Jednak bez tych inwestycji szybkie rozmieszczenie pozostaje iluzją operacyjną: armią, która jest gotowa, ale nie może dotrzeć tam, gdzie jest potrzebna, lub jest zmuszona działać na oślep.

Co więcej, koncepcja RDC ujawnia fundamentalny problem mechanizmów podziału kosztów. Kto płaci za rozmieszczenie wojsk? Do tej pory często stosowano zasadę „koszty leżą tam, gdzie spadają”, co oznaczało, że państwa dostarczające wojska ponosiły również ciężar finansowy – co stanowiło ogromną, przewrotną zachętę do aktywnego zaangażowania. Reforma tych mechanizmów finansowania w kierunku wspólnego finansowania za pośrednictwem instrumentów takich jak Europejski Instrument na rzecz Pokoju nie jest zatem jedynie kwestią księgowości, lecz operacyjnym warunkiem wstępnym każdej poważnej europejskiej polityki obronnej. Dopóki podział obciążeń finansowych nie będzie zautomatyzowany i oparty na solidarności, każda decyzja o rozmieszczeniu RDC w Radzie Unii Europejskiej będzie udaremniana przez krajowe interesy fiskalne.

Hub dla bezpieczeństwa i obrony - obraz: xpert.digital

Centrum bezpieczeństwa i obrony oferuje uzasadnione porady i aktualne informacje w celu skutecznego wspierania firm i organizacji w wzmocnieniu ich roli w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. W bliskim związku z grupą roboczą SME Connect promuje w szczególności małe i średnie firmy (MŚP), które chcą jeszcze bardziej zwiększyć swoją innowacyjną siłę i konkurencyjność w dziedzinie obrony. Jako centralny punkt kontaktu, centrum tworzy decydujący pomost między MŚP a europejską strategią obrony.

Nadaje się do:

• Obrona grupy roboczej SME Connect - Wzmocnienie MŚP w obronie europejskiej

Pięta achillesowa produkcji: zwiększanie skali w gospodarce niedoboru

Spojrzenie w głąb fabryk europejskiego przemysłu zbrojeniowego ujawnia niebezpieczną rozbieżność między ambicjami politycznymi a rzeczywistością przemysłową. Politycy domagają się „gospodarki wojennej”, a przemysł nadal funkcjonuje zgodnie z logiką pokoju. Głównym problemem nie jest zapóźnienie technologiczne, ale brak skalowalności. Przez dekady przemysł nastawiony był na wydajność, dostawy just-in-time i niskie poziomy zapasów. Teraz nagle pojawiła się potrzeba odporności i masowej produkcji. Prowadzi to do poważnych wąskich gardeł w całym łańcuchu wartości. Brakuje wszystkiego: od specjalistycznych stali i bawełny strzelniczej do ładunków miotających, po mikrochipy i komponenty optoelektroniczne.

Szczególnie istotnym czynnikiem jest kapitał ludzki. Sektor obronny konkuruje z przemysłem cywilnym o tych samych, deficytowych wykwalifikowanych pracowników – inżynierów mechatroników, inżynierów oprogramowania i architektów systemów. „Wojna o talenty” podnosi koszty pracy, a tym samym finalne ceny uzbrojenia. Inflacja w sektorze obronnym jest znacznie wyższa niż ogólny wskaźnik inflacji. Czołg czy pocisk artyleryjski kosztują obecnie wielokrotnie więcej niż zaledwie trzy lata temu. To szybko dewaluuje nominalne podwyżki budżetu państwa. 20-procentowy wzrost budżetu obronnego może być praktycznie całkowicie nieskuteczny w ujęciu realnym, gdy inflacja sektorowa wynosi 15 procent.

Do tego dochodzi dylemat branży związany z finansowaniem. Pomimo zmian politycznych, banki i inwestorzy instytucjonalni nadal wahają się przed znaczącymi inwestycjami w sektor obronny. Rygorystyczne kryteria ESG (środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego), ustanowione w ostatnich latach w europejskim świecie finansowym, działają jak hamulec. Wiele funduszy wyklucza inwestycje w obronność ze swoich statutów. Chociaż na poziomie UE podejmowane są wysiłki w celu dostosowania taksonomii i zaklasyfikowania „obronności” jako zrównoważonej pod względem bezpieczeństwa, wewnętrzna awersja do ryzyka w działach compliance dużych banków zmienia się powoli. Jednak bez dostępu do taniego kapitału na rozbudowę linii produkcyjnych, rozbudowa mocy produkcyjnych pozostaje fragmentaryczna. Branża domaga się zatem długoterminowych gwarancji zakupu – tzw. „umów odbioru” na dziesięć lub piętnaście lat – w celu zabezpieczenia inwestycji w nowe fabryki. Państwo musi pełnić rolę głównego klienta, minimalizując ryzyko przedsiębiorczości związane z nadwyżką mocy produkcyjnych w przypadku ponownego złagodzenia ograniczeń. Bez tej rządowej gwarancji żaden prezes spółki zbrojeniowej notowanej na giełdzie nie zainwestuje miliardów w nowe linie produkcyjne, które za pięć lat mogą stać bezczynnie.

Nadaje się do:

• Kluczem do „Remilitaryzacji Europy” jest zautomatyzowana logistyka wojskowa (intralogistyczna)

Fragmentacja jako pułapka kosztowa: cena narodowych próżności

Być może największą przeszkodą ekonomiczną dla skutecznego europejskiego zbrojenia jest chroniczne rozdrobnienie rynku. Europa rozkoszuje się luksusem posiadania 178 różnych systemów uzbrojenia, podczas gdy Stany Zjednoczone radzą sobie z około 30. Ta liczba to coś więcej niż statystyczna ciekawostka; to wskaźnik ogromnego marnotrawstwa kapitału. Równoległy rozwój czołgów, samolotów i okrętów we Francji, Niemczech, Włoszech i Hiszpanii oznacza, że ​​korzyści skali pozostają systematycznie niewykorzystane. Każdy kraj upiera się przy własnych specyfikacjach, certyfikatach i łańcuchach dostaw. Komisja Europejska szacuje koszt tej „nieeuropejskiej” polityki na 25–100 miliardów euro rocznie – pieniądze po prostu marnowane przez nieefektywność.

Wyraźnym przykładem tej dysfunkcji jest francusko-niemiecki projekt MGCS (Main Ground Combat System), mający na celu zastąpienie Leopardów 2 i Leclerców. Zamiast wykorzystać synergię, uczestniczące w nim giganty przemysłowe – KNDS (spółka holdingowa składająca się z niemieckiego KMW i francuskiego Nexter) oraz Rheinmetall – wzajemnie sobie przeszkadzają w walce o pakiety prac i własność intelektualną. Krajowa polityka przemysłowa ma pierwszeństwo przed koniecznością militarną. Każde państwo chce chronić swoich „narodowych czempionów” i zapewnić sobie miejsca pracy w kraju. Rezultatem są złożone konsorcja, politycznie zrównoważone, ale nieefektywne pod względem przemysłowym. Kontrola fuzji i prawo antymonopolowe dodatkowo utrudniają niezbędną konsolidację, choć pojawiają się pierwsze luzy wynikające z presji geopolitycznej.

Fragmentacja ma również konsekwencje operacyjne dla szybkiego rozmieszczania. Kiedy wielonarodowe siły złożone z pięciu różnych państw rozmieszczają się z pięcioma różnymi radiotelefonami, trzema różnymi kalibrami i niekompatybilnymi pojazdami logistycznymi, logistyczny koszmar staje się zagrożeniem operacyjnym. Standaryzacja to zatem nie tylko kwestia oszczędności, ale także przetrwania w walce. Interoperacyjność, którą mają gwarantować standardy NATO, w rzeczywistości europejskiej często istnieje jedynie na papierze. Prawdziwa racjonalizacja ekonomiczna oznaczałaby, że mniejsze państwa specjalizowałyby swój przemysł obronny w niszowych rynkach i kupowały duże, gotowe systemy od europejskich partnerów, zamiast produkować własne, małe partie. Wymaga to jednak poziomu wzajemnego zaufania i rezygnacji z narodowych symboli suwerenności, którego nie udało się jeszcze osiągnąć politycznie.

Architektura finansowa pod presją: broń, masło i hamulec zadłużenia

Kluczowym pytaniem, które zadecyduje o sukcesie lub porażce europejskiego zbrojenia, jest kwestia finansowania. Stoimy przed klasycznym dylematem „armaty czy masło”, zaostrzonym przez narzucone przez wiele państw członkowskich UE ograniczenia fiskalne, zwłaszcza niemiecki hamulec zadłużenia. Niezbędne inwestycje – Komisja Europejska mówi o 500 miliardach euro deficytu w ciągu następnej dekady – z trudem da się pokryć z obecnych budżetów bez narażania pokoju społecznego poprzez drastyczne cięcia w świadczeniach socjalnych.

W tej złożonej sytuacji debata wokół „obligacji obronnych” – czyli wspólnych europejskich obligacji na cele obronne – nabiera tempa. Kraje takie jak Francja, Polska i państwa bałtyckie forsują takie rozwiązanie, analogiczne do funduszu odbudowy „NextGenerationEU” po pandemii. Argument ten jest uzasadniony ekonomicznie: obronność jest dobrem publicznym na poziomie europejskim. Jeśli granica zewnętrzna w Polsce czy Rumunii zostanie zabezpieczona, skorzysta na tym również rynek wewnętrzny w Portugalii czy Holandii. Uwspólnienie długu dla tego konkretnego dobra publicznego mogłoby zmniejszyć obciążenie odsetkowe dla wysoko zadłużonych państw i szybko zmobilizować niezbędną ilość. Co więcej, gdyby takie obligacje były powiązane z klauzulami „kupuj europejskie”, napłynęłyby one bezpośrednio z powrotem do europejskiego przemysłu, uruchamiając w ten sposób wspomniane wcześniej korzyści skali.

Jednak opór „oszczędnej czwórki”, na czele z Niemcami i Holandią, pozostaje zacięty. Istnieje znaczny strach przed unią transferową i obawy prawne dotyczące traktatów UE, które utrudniają finansowanie operacji wojskowych z budżetu UE. Rozważane rozwiązania kompromisowe obejmują takie instrumenty jak Europejski Program Inwestycji Obronnych (EDIP), który jest jednak dramatycznie niedofinansowany, wynoszący 1,5 mld euro, i należy go traktować raczej jako projekt pilotażowy niż rzeczywisty przełom. Najbardziej prawdopodobnym rezultatem jest model hybrydowy: krajowe fundusze specjalne (takie jak 100 mld euro w Niemczech) zostaną uzupełnione mniejszymi funduszami UE na badania i infrastrukturę, a Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) rozszerzy swój mandat, aby bardziej agresywnie finansować towary podwójnego zastosowania. Pozostaje wątpliwe, czy to wystarczy, aby zniwelować ogromną lukę inwestycyjną. W Europie pojawia się widmo armii dwupoziomowej, gdzie państwa o silnej pozycji fiskalnej dokonują reorganizacji, podczas gdy kraje wysoko zadłużone pozostają w tyle i zmuszone są do kanibalizacji swoich zdolności wojskowych.

Cena wolności

„Rearm Europe” i „Rapid Deployment” to nie tylko projekty wojskowe, ale jedna z największych operacji polityki przemysłowej i makroekonomicznej w powojennej historii. Sukces zależy nie tyle od tego, czy cel 2% zostanie osiągnięty na papierze, ile od tego, jak te pieniądze zostaną wydane. Nieskoordynowany wzrost budżetów grozi jedynie wzrostem cen i utrwaleniem nieefektywności. Prawdziwa autonomia strategiczna wymaga odwagi do konsolidacji, zrzeczenia się krajowych przywilejów przemysłowych i stworzenia nowych instrumentów finansowych. Koszty ekonomiczne bierności – utrata potencjału odstraszającego i podatność na zagrożenia geopolityczne – byłyby jednak znacznie wyższe niż jakakolwiek cena, jakiej wymaga obecnie zbrojenie. Europa musi nauczyć się wykorzystywać swoją siłę rynkową jako broń i organizować swoją bazę przemysłową w taki sposób, aby mogła generować nie tylko dobrobyt, ale także bezpieczeństwo. Okno możliwości się zamyka.

Markus Becker

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

Szef rozwoju biznesu

Przewodniczący SME Connect Defense Group

LinkedIn

Konrad Wolfenstein

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital

zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)

LinkedIn
 

Dwukierunkowy ekspert logistyki - obraz: xpert.digital

Globalna gospodarka ma obecnie fundamentalną zmianę, zepsuta epoka, która wstrząsa kamieniem węgielnymi globalnej logistyki. Era hiper-globalizacji, która charakteryzowała się niezachwianym dążeniem do maksymalnej wydajności i zasady „Just-In-Time”, ustępuje miejsca nowej rzeczywistości. Charakteryzuje się tym głębokimi przerwami strukturalnymi, zmianami geopolitycznymi i postępową fragmentacją polityczną gospodarczą. Planowanie rynków międzynarodowych i łańcuchów dostaw, które kiedyś przyjęto, rozpuszcza się i zastępuje fazą rosnącej niepewności.

Nadaje się do:

• Strategiczna odporność w rozdrobnionym świecie dzięki inteligentnej infrastrukturze i automatyzacji – profil wymagań eksperta w dziedzinie logistyki podwójnego zastosowania

Nasze doświadczenie w zakresie rozwoju biznesu, sprzedaży i marketingu w UE i Niemczech – Zdjęcie: Xpert.Digital

Skupienie się na branży: B2B, digitalizacja (od AI do XR), inżynieria mechaniczna, logistyka, odnawialne źródła energii i przemysł

Więcej na ten temat tutaj:

• Centrum biznesowe Xpert

Centrum tematyczne z przemyśleniami i wiedzą specjalistyczną:

• Platforma wiedzy na temat globalnej i regionalnej gospodarki, innowacji i trendów branżowych
• Zbieranie analiz, impulsów i informacji ogólnych z obszarów, na których się skupiamy
• Miejsce, w którym można zdobyć wiedzę i informacje na temat bieżących wydarzeń w biznesie i technologii
• Centrum tematyczne dla firm, które chcą dowiedzieć się więcej o rynkach, cyfryzacji i innowacjach branżowych