Nowy wymiar obronności: Dlaczego szybkość ma większe znaczenie niż bezpieczeństwo

### Szybciej niż wróg: Dlaczego Bundeswehra musi teraz postawić wszystko na jedną kartę ### Tajna broń przyszłości? Co „cyfrowa nić” oznacza dla naszego bezpieczeństwa ### Oprogramowanie zamiast stali: Radykalna zmiana, która zadecyduje o wojnach przyszłości ###

Rewolucja w sztuce wojennej: jak cyfrowy układ nerwowy zmienia obronę

Globalny krajobraz bezpieczeństwa uległ w ostatnich latach radykalnej zmianie. Po dekadach względnej stabilności i koncentracji na konfliktach asymetrycznych, państwa zachodnie ponownie stoją w obliczu możliwości konfliktów międzypaństwowych. Przewaga technologiczna, długo uznawana za oczywistość, jest coraz częściej podważana. W tym nowym paradygmacie jeden czynnik jest ważniejszy niż kiedykolwiek: szybkość. Nie chodzi już tylko o prędkość czołgów czy samolotów, ale o szybkość całego łańcucha wartości przemysłu obronnego. Od pomysłu na nowy system uzbrojenia, poprzez jego rozwój, produkcję i konserwację, po szybką adaptację do nowych zagrożeń w terenie – liczy się każda sekunda.

Przemysł obronny, tradycyjnie charakteryzujący się długimi cyklami rozwoju, przeszkodami biurokratycznymi i rozdrobnionymi procesami, jest pod ogromną presją adaptacji. Współczesne konflikty rozwijają się w szybkim tempie, napędzane technologiami cyfrowymi i szybkim przepływem informacji. Przeciwnik może opracować nową taktykę dronów z dnia na dzień, wdrożyć nową broń cybernetyczną lub zmodyfikować znany system w nieoczekiwany sposób. Zdolność nie tylko do reagowania na takie zmiany, ale w idealnym przypadku do ich przewidywania stała się centralnym kryterium zdolności operacyjnej współczesnych sił zbrojnych.

Rzeczywistość jest jednak często inna. Przestarzałe struktury, niekończące się procesy decyzyjne i kultura, która przedkłada awersję do ryzyka nad elastyczność, hamują niezbędny impet. Decydenci dostrzegają jednak strategiczne znaczenie transformacji cyfrowej. Znaczne inwestycje, takie jak 300 milionów euro z funduszu Deep Tech Defense Innovation Fund (DTDIF), są przeznaczane specjalnie na rozwój cyfrowych technologii obronnych. Przesłanie jest jednoznaczne: ci, którzy nie wdrożą cyfryzacji, nie tylko tracą konkurencyjność, ale ostatecznie zagrażają bezpieczeństwu narodowemu. W tym kontekście szybkość nie jest już realną opcją; jest absolutnym warunkiem utrzymania zdolności obronnych.

Jednak ta nieunikniona zmiana niesie ze sobą poważne wyzwania. Nie chodzi o digitalizację pojedynczych procesów, ale o ponowne przemyślenie całej organizacji. Transformacja dotyka pięciu kluczowych, powiązanych ze sobą obszarów problemowych: przestarzałych systemów, skomplikowanych przepisów, reaktywnych strategii konserwacji, wszechobecnych cyberzagrożeń oraz potrzeby kompleksowej interoperacyjności. Rozwiązaniem tych wyzwań jest holistyczne podejście, które nie tylko przyspiesza procesy poprzez digitalizację, ale także zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa i odporności.

Nić cyfrowa jako układ nerwowy współczesnej obrony

U podstaw rozwiązania tych złożonych wyzwań leży koncepcja znana jako „Cyfrowa Nić”. Można ją porównać do cyfrowego systemu nerwowego projektu obronnego. Jest to spójna, zintegrowana struktura danych, która łączy wszystkie informacje o systemie w całym jego cyklu życia – od początkowych wymagań i projektu, poprzez symulację, testowanie, produkcję i eksploatację, aż po konserwację i ostateczne wycofanie z eksploatacji.

W przeszłości informacje te były przechowywane w odizolowanych silosach. Inżynierowie pracowali w systemach CAD i PLM, dział produkcji w systemach MES i ERP, a zespoły utrzymania ruchu korzystały z oddzielnego oprogramowania logistycznego i konserwacyjnego. Wymiana danych między tymi działami była często manualna, podatna na błędy i powolna. Cyfrowa Wątek (Digital Thread) przełamuje te silosy. Tworzy jedno, wiarygodne źródło prawdy, do którego wszyscy interesariusze mają dostęp w czasie rzeczywistym. Zmiana w projekcie komponentu wprowadzona przez inżyniera jest natychmiast widoczna dla celów planowania produkcji, zapewnienia jakości i tworzenia dokumentacji technicznej.

Ta płynna dostępność danych stanowi fundament rozwiązywania kluczowych problemów branży. Umożliwia ona nie tylko radykalne przyspieszenie procesów, ale także zapewnia niespotykaną dotąd przejrzystość i identyfikowalność, co jest niezbędne dla bezpieczeństwa i zgodności z przepisami.

Luka w zabezpieczeniach starszych systemów: przejście na obronę definiowaną programowo

Powtarzającym się problemem w świecie obronności są scenariusze oparte na przestarzałych systemach i procesach. Lotniskowiec utknięty w porcie na kilka dni z powodu błahego błędu oprogramowania, czy zaawansowany system uzbrojenia, którego nie można zaktualizować w odpowiedzi na nowe zagrożenie, ponieważ odpowiednia dokumentacja jest niemożliwa do wyśledzenia lub nieaktualna – to nie są fikcyjne historie, lecz prawdziwe incydenty, które bezpośrednio zagrażają gotowości operacyjnej. Przyczyna często leży w nastawieniu skoncentrowanym na sprzęcie.

W przeszłości funkcje krytyczne dla bezpieczeństwa były głęboko osadzone w sprzęcie lub oprogramowaniu systemowym. Modernizacja zazwyczaj wiązała się z kosztowną i czasochłonną interwencją fizyczną: wymianą płytek drukowanych, modernizacją całych modułów, a nawet wymianą całego systemu. To podejście nie jest już wykonalne w dzisiejszym dynamicznie zmieniającym się krajobrazie zagrożeń. Przyszłość należy do obrony definiowanej programowo (SDD).

W systemach SDD kluczowe funkcje – takie jak algorytmy detekcji radarowej, szyfrowanie systemu radiowego czy logika sterowania pociskiem obronnym – są implementowane programowo. Pozwala to systemom na ciągłą adaptację do nowych sytuacji zagrożenia bez konieczności wprowadzania fizycznych modyfikacji w sprzęcie. Czy wrogi zakłócacz używa nowej częstotliwości? Aktualizacja oprogramowania może nakazać systemowi komunikacji unikanie tej częstotliwości. Czy pojawia się nowa generacja dronów stealth? Aktualizacja algorytmu przetwarzania sygnału może poprawić zdolność systemu radarowego do ich wykrywania.

Jednak taka elastyczność jest możliwa tylko wtedy, gdy proces dystrybucji oprogramowania jest całkowicie bezpieczny, niezawodny i identyfikowalny. To właśnie tutaj cyfrowy wątek odgrywa kluczową rolę. Zapewnia on, że dokładna wersja sprzętu i oprogramowania zainstalowana w każdym systemie w terenie jest znana. Zarządza konfiguracjami i zależnościami oraz umożliwia automatyczne, bezpieczne wdrażanie aktualizacji. Odporne na manipulację wersjonowanie i bezproblemowe śledzenie zapewniają, że do systemów trafia wyłącznie autoryzowane i przetestowane oprogramowanie. To radykalnie skraca przestoje, ponieważ aktualizacje można wdrażać zdalnie, często nawet w trakcie trwania operacji, oraz zwiększa odporność na nieprzewidziane ataki.

Hub dla bezpieczeństwa i obrony – obraz: xpert.digital

Centrum bezpieczeństwa i obrony oferuje uzasadnione porady i aktualne informacje w celu skutecznego wspierania firm i organizacji w wzmocnieniu ich roli w europejskiej polityce bezpieczeństwa i obrony. W bliskim związku z grupą roboczą SME Connect promuje w szczególności małe i średnie firmy (MŚP), które chcą jeszcze bardziej zwiększyć swoją innowacyjną siłę i konkurencyjność w dziedzinie obrony. Jako centralny punkt kontaktu, centrum tworzy decydujący pomost między MŚP a europejską strategią obrony.

Nadaje się do:

• Obrona grupy roboczej SME Connect – Wzmocnienie MŚP w obronie europejskiej

Dżungla regulacyjna: zgodność dzięki spójnej strategii danych

Przemysł obronny jest jednym z najbardziej rygorystycznie regulowanych sektorów na świecie. Firmy muszą przestrzegać wielu międzynarodowych norm i standardów, które wpływają na każdy aspekt ich działalności. Należą do nich na przykład norma ISO 15288 dotycząca inżynierii systemów, która definiuje cały cykl życia systemów; norma ISO 27001 dotycząca zarządzania bezpieczeństwem informacji, która zyskuje na znaczeniu w zdigitalizowanym świecie; oraz norma DIN EN 9100, dotycząca zarządzania jakością w przemyśle lotniczym i obronnym.

Wymagania te obejmują wszystkie działy i fazy projektu – od wstępnej analizy wymagań po wycofanie z eksploatacji. Tradycyjnie, wykazanie zgodności z tymi standardami jest ogromnym przedsięwzięciem. Wymaga ręcznego tworzenia i utrzymywania tysięcy dokumentów, raportów i dowodów. Audyty wymagają żmudnego gromadzenia informacji z różnych działów i systemów, co jest nie tylko czasochłonne, ale również podatne na błędy. Ryzyko naruszenia wymogów regulacyjnych jest wysokie i może mieć poważne konsekwencje, od kar finansowych po utratę kontraktów.

Spójny, cyfrowy proces przekształca ten proces z uciążliwości w integralną część przepływu pracy. Gwarantuje on, że wszystkie istotne dane w całym cyklu życia produktu są dokumentowane automatycznie, zabezpieczone przed manipulacją i kontekstowo. Każda decyzja projektowa, każdy wynik testu, każda partia materiałów i każda wykonana konserwacja są rejestrowane cyfrowo i powiązane z pierwotnym wymogiem.

To rewolucja w sposobie, w jaki firmy dbają o zgodność z przepisami. Audyty i certyfikacje można przeprowadzać znacznie szybciej, ponieważ cała wymagana dokumentacja jest dostępna za jednym dotknięciem przycisku. Ryzyko regulacyjne jest minimalizowane, ponieważ zgodność z procesami jest systematycznie zapewniana, a nie pozostawiana przypadkowi. Co więcej, Digital Thread zapewnia bezprecedensową przejrzystość w łańcuchach dostaw i programach zakupowych, co jest szczególnie istotne w przypadku złożonych, międzynarodowych projektów.

Od reakcji do przewidywania: rewolucja w forward-looking konserwacji

Niewykryte pęknięcie włoskowate w łopatce turbiny, powoli degradujący się czujnik w systemie namierzania celu – często pozornie drobne szczegóły mogą mieć katastrofalne skutki. Nieoczekiwane awarie systemów w sektorze obronnym nie tylko generują ogromne koszty, ale w sytuacjach awaryjnych mogą decydować o sukcesie lub porażce misji, a nawet o życiu lub śmierci. Przez długi czas tradycyjna strategia konserwacji opierała się na reaktywności („naprawa po awarii”) lub działaniach prewencyjnych w sztywnych odstępach czasu (np. wymiana części po 1000 godzinach pracy, niezależnie od jej rzeczywistego stanu).

Takie podejście jest nieefektywne i niebezpieczne. Strategia konserwacji oparta na danych, wspierana przez Digital Thread, przekształca te reaktywne procesy w konserwację forward-looking . Nowoczesne systemy obronne są wyposażone w wiele czujników, które stale gromadzą dane o swoim stanie: temperaturach, wibracjach, ciśnieniu, zmęczeniu materiału i wielu innych.

Dane w czasie rzeczywistym z systemów sieciowych spływają z powrotem do wątku cyfrowego i są porównywane z cyfrowym bliźniakiem systemu. Cyfrowy bliźniak to wysoce precyzyjna wirtualna replika fizycznego produktu, która symuluje nie tylko jego geometrię, ale także jego zachowanie w warunkach rzeczywistych. Porównując rzeczywiste dane z czujników z modelami symulacyjnymi i wykorzystując sztuczną inteligencję, algorytmy mogą wykrywać minimalne odchylenia od stanu normalnego i przewidywać przyszłą awarię komponentu z dużym prawdopodobieństwem.

Zamiast czekać na wystąpienie awarii, firmy mogą teraz działać proaktywnie. Mogą znacznie efektywniej planować cykle konserwacji i wymieniać tylko te części, które faktycznie wykazują zużycie. Koszty ulegają drastycznemu obniżeniu dzięki wczesnemu wykrywaniu usterek i unikaniu kosztownych uszkodzeń następczych. Co najważniejsze, użyteczność i dostępność systemów ulegają znacznej poprawie, a przestoje zostają znacząco skrócone. Im wcześniej potencjalny problem zostanie wykryty, tym szybciej można podjąć działania. W sytuacjach awaryjnych to właśnie zdolność do zapobiegania awarii, zanim ona wystąpi, ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia przewagi.

Cyberbezpieczeństwo: Ochrona w pełni połączonym krajobrazie obronnym

Współczesne systemy obronne nie są już odizolowanymi wyspami, lecz silnie połączonymi cyfrowymi ekosystemami. Czołg komunikuje się z dronami rozpoznawczymi, okręt wojenny otrzymuje dane namierzające z satelitów, a żołnierz w terenie uzyskuje dostęp do informacji taktycznych za pośrednictwem tabletu. Ta wzajemna łączność stanowi ogromną zaletę, ale jednocześnie stwarza ogromną powierzchnię ataku dla cyberzagrożeń. W rezultacie wymagania dotyczące cyberbezpieczeństwa wzrosły wykładniczo.

Bezpieczeństwo nie może być już postrzegane jako dodatkowa funkcja po fakcie. Musi być integralną częścią procesu rozwoju, produkcji i utrzymania od samego początku i przez cały cykl życia. Często określa się to mianem „bezpieczeństwa w fazie projektowania” lub, w kontekście rozwoju oprogramowania, podejścia DevSecOps. Atakujący może próbować ukraść własność intelektualną w fazie rozwoju, wprowadzić złośliwe oprogramowanie do łańcucha dostaw za pośrednictwem zainfekowanego dostawcy lub sparaliżować systemy poprzez włamanie, dezorganizację lub manipulację.

Cyfrowy wątek z wbudowanym cyberbezpieczeństwem gwarantuje, że aspekty bezpieczeństwa są uwzględniane na każdym etapie. Umożliwia bezpieczne zarządzanie tożsamościami i uprawnieniami dostępu, gwarantując, że dostęp do poufnych danych mają tylko osoby upoważnione. Gwarantuje również, że krytyczne dla bezpieczeństwa aktualizacje oprogramowania są dystrybuowane za pośrednictwem chronionego i śledzonego kanału. Scentralizowane i odporne na manipulację zarządzanie danymi znacznie utrudnia atakującym niezauważoną modyfikację danych lub wstrzyknięcie złośliwego kodu.

Dzięki ciągłemu monitorowaniu przepływu danych w sieci cyfrowej, firmy mogą wcześnie identyfikować zagrożenia cybernetyczne i zapewnić bezproblemową zgodność ze standardami bezpieczeństwa. Możliwość zapobiegania manipulacjom i zapewnienia integralności danych od etapu projektowania do końcowego wykorzystania ma kluczowe znaczenie w czasach, gdy w cyberprzestrzeni może wybuchnąć kolejna wojna.

Interoperacyjność: sztuka współpracy w globalnym ekosystemie

W nowoczesnej obronie prawie żaden kraj nie działa w pojedynkę. Operacje zazwyczaj odbywają się w ramach sojuszów, takich jak NATO, gdzie siły zbrojne różnych krajów muszą płynnie ze sobą współpracować. Niemiecki Eurofighter musi mieć możliwość tankowania przez włoski samolot-cysternę, francuski żołnierz musi odbierać dane namierzające z amerykańskiego drona, a międzynarodowy personel musi mieć wspólną świadomość sytuacyjną. Ta zdolność do współpracy nazywa się interoperacyjnością i jest kluczowym kluczem do sukcesu.

Interoperacyjność ma kilka poziomów. Interoperacyjność techniczna zapewnia, że systemy mogą komunikować się ze sobą fizycznie i w zakresie danych, co wymaga stosowania wspólnych standardów. Interoperacyjność procesowa ma na celu optymalizację i koordynację procesów między różnymi firmami lub jednostkami wojskowymi. Interoperacyjność organizacyjna umożliwia natomiast efektywną współpracę między partnerami międzynarodowymi na poziomie strategicznym.

W praktyce osiągnięcie interoperacyjności stanowi ogromne wyzwanie. Różni producenci korzystają z różnych systemów, formatów danych i procesów. Wymiana danych między partnerami często charakteryzuje się zakłóceniami w transmisji danych – dane są przesyłane ręcznie z jednego systemu do drugiego, co jest powolne i podatne na błędy. Cyfrowy wątek rozwiązuje ten problem u podstaw, tworząc jednolitą, znormalizowaną strukturę danych. Eliminuje zakłócenia w transmisji danych i zapewnia płynną, bezpieczną i kontrolowaną wymianę informacji. Działa jak wspólny język, który umożliwia systemom i organizacjom różnych partnerów efektywną komunikację między sobą. To nie tylko przyspiesza międzynarodowe projekty rozwojowe i zakupowe, ale jest również fundamentalnym warunkiem skutecznego, zintegrowanego działania.

Przyszłościowa obrona dzięki strategicznej digitalizacji

Tempo innowacji i adaptacji decyduje dziś o sukcesie i efekcie odstraszającym firm zbrojeniowych i sił zbrojnych. Kluczowym warunkiem jest spójna strategia cyfrowej sieci, która integruje wszystkie procesy, dane i partnerów w ujednoliconą, zintegrowaną strukturę cyfrową. Firmy, które stosują to holistyczne podejście, nie tylko zwiększają swoją zwinność i elastyczność, ale także zapewniają ścisłe przestrzeganie wymogów regulacyjnych i trwale poprawiają swoją wydajność.

Droga do transformacji cyfrowej to nie sprint, lecz strategiczny maraton. Wymaga ona czegoś więcej niż tylko wdrożenia odizolowanych rozwiązań programistycznych. Wymaga stopniowej, ale konsekwentnej rozbudowy procesów cyfrowych w oparciu o jasną wizję i ustrukturyzowaną metodologię. Obejmuje systematyczną identyfikację cyfrowych wąskich gardeł i podejmowanie decyzji opartych na danych w celu optymalizacji procesów.

Wyzwania stojące przed branżą są specyficzne i złożone. Partnerzy z bogatym doświadczeniem w globalnym przemyśle obronnym i lotniczym mogą pomóc firmom wykorzystać sprawdzone ramy do optymalizacji procesów cyfrowych i znacznego przyspieszenia cykli innowacji. Pytanie, przed którym stoi dziś każda firma z branży obronnej, nie brzmi już, czy jest w stanie wdrożyć transformację cyfrową, ale jak szybko to zrobić. Które procesy należy traktować priorytetowo, aby osiągnąć największą przewagę w zakresie szybkości? Jak zwinna jest organizacja w reagowaniu na nowe zagrożenia? Wspólne udzielanie odpowiedzi na te pytania i konsekwentne wdrażanie strategii opartej na danych to jedyny sposób na zapewnienie przyszłościowej obrony i zagwarantowanie bezpieczeństwa w dynamicznie zmieniającym się świecie.

Markus Becker

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

Szef rozwoju biznesu

Przewodniczący SME Connect Defense Group

LinkedIn

Konrada Wolfensteina

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital

zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)

LinkedIn