Żądni: moralne apostoły Niemiec spisuje z 13 do 16 miejsca w rankingu środowiskowym – pomimo zielonego ministra na kluczowych stanowiskach

Pomimo Zielonych ministrów: Dlaczego Niemcy nie robią postępów w ochronie klimatu – 16. miejsce zamiast pierwszego: Czy Niemcy nadal są wzorem do naśladowania w dziedzinie klimatu?

Niemcy cofnęły się o krok w rankingu wskaźnika efektywności zmiany klimatu (CCPI) prowadzonym przez Germanwatch, Instytut NewClimate i sieć działań klimatycznych w latach 2021–2023: kraj spadł z 13. miejsca w 2021 r. na 16. w 2023 r. Rozwój ten jest szczególnie zauważalny, ponieważ w grudniu 2021 r. obowiązki rządu przejęła tzw. „koalicja sygnalizacji świetlnej”, złożona z SPD, Zielonych i FDP. Ze Steffi Lemke na stanowisku ministra środowiska i Robertem Habeckiem na stanowisku ministra gospodarki i ochrony klimatu koalicja obsadziła dwa kluczowe stanowiska przedstawicielami Zielonych, którzy tradycyjnie realizują silny program ochrony klimatu. Pomimo tej konstelacji politycznej Niemcy nie były w stanie utrzymać swojej pozycji w porównaniu międzynarodowym.

Przyczyny spadku

Przyczyny spadku wskaźnika CCPI w Niemczech są złożone i dotyczą kilku sektorów, w których postęp został oceniony jako niewystarczający.

1. Sektor transportu

Sektor transportu stanowi jeden z największych problemów. Emisje w tym obszarze nie zmniejszyły się w ostatnich latach, ale w niektórych przypadkach nawet wzrosły. Dzieje się tak głównie dlatego, że Niemcy czynią powolne postępy w elektryfikacji transportu. Rozbudowa infrastruktury elektromobilności i ładowania jest deklarowanym celem rządu, jednak realizacja nie spełnia oczekiwań. Alternatywne koncepcje, takie jak rozwój lokalnego transportu publicznego czy promocja korzystania z roweru i wspólnego korzystania z samochodów, nie są jeszcze promowane wystarczająco konsekwentnie. Sektor transportu pozostaje kluczową przeszkodą w realizacji celów klimatycznych Niemiec.

2. Energia odnawialna

Kolejnym istotnym problemem jest powolna ekspansja odnawialnych źródeł energii, szczególnie w obszarze lądowej energetyki wiatrowej. W latach poprzedzających objęcie władzy przez koalicję sygnalizacji świetlnej, ekspansja ta niemal ustała, częściowo z powodu przeszkód biurokratycznych i oporu na szczeblu lokalnym. Chociaż nowy rząd podjął działania mające na celu przyspieszenie ekspansji – na przykład poprzez uproszczenie procedur zatwierdzania – działania te przyniosły jak dotąd jedynie ograniczony skutek. Rozwój odnawialnych źródeł energii jest jednak niezbędny do zmniejszenia zależności od paliw kopalnych i przyspieszenia transformacji energetycznej.

3. Kryzys energetyczny i paliwa kopalne

Kryzys energetyczny wywołany wojną na Ukrainie dodatkowo obciążył niemiecką politykę klimatyczną. Aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw, przyspieszono realizację nowych projektów infrastruktury gazowej i reaktywowano elektrownie węglowe – działania te są postrzegane krytycznie z perspektywy polityki klimatycznej. Chociaż rząd podkreśla, że te działania mają charakter tymczasowy, rodzą one pytania o długoterminową strategię klimatyczną. Co więcej, eksperci krytykują niemiecką ustawę o ochronie klimatu jako rozwodnioną, ponieważ zawiera mniej wiążących wymogów niż pierwotnie planowano.

4. Sektor budowlany

Znaczące deficyty występują także w sektorze budowlanym. Tempo renowacji budynków pozostaje niskie, chociaż obszar ten oferuje ogromny potencjał ograniczenia emisji CO₂. Środki takie jak ustawa o energetyce budynków (GEG), która określa bardziej rygorystyczne wymagania dla nowych budynków, są krokiem we właściwym kierunku, ale nie są wystarczające. Jest wiele do nadrobienia, szczególnie jeśli chodzi o energooszczędną renowację starych budynków.

Pozytywne zmiany

Pomimo tych niepowodzeń istnieją również obszary, w których poczyniono postępy:

Polityka klimatyczna

Rząd sygnalizacji świetlnej poprawił się w kategorii „polityka klimatyczna” i osiągnął 12. miejsce w rankingu CCPI. Wynika to z ambitnych planów, takich jak przyspieszona ekspansja energetyki wiatrowej i słonecznej oraz planowane wycofywanie się z węgla do 2030 roku.

Odnawialne źródła energii w miksie elektroenergetycznym

Udział energii odnawialnej w miksie energetycznym stale rósł. Szczególnie energetyka słoneczna odnotowała silny wzrost. Te sukcesy pokazują, że Niemcy są na dobrej drodze pomimo wszystkich wyzwań – ale to nie wystarczy, aby zrekompensować deficyty w innych obszarach.

Porównanie z innymi krajami

Więcej na ten temat tutaj:

• Co pokazuje Indeks Ochrony Klimatu na rok 2025 – z grafiką

Porównanie międzynarodowe pokazuje, że inne kraje działają znacznie ambitniej niż Niemcy. Dania, Szwecja i Maroko przodują w rankingu CCPI i wyznaczają standardy w zakresie ochrony klimatu. Kraje te charakteryzują się konsekwentną ekspansją energii odnawialnych i innowacyjnym podejściem do redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Choć Niemcy nadal wyprzedzają wiele innych krajów G20, takich jak Kanada i Rosja, obecnie nie udaje im się sprostać twierdzeniom o byciu pionierem w dziedzinie ochrony klimatu. Dania w szczególności imponuje jasną strategią dekarbonizacji wszystkich sektorów – od energetyki, przez transport, po przemysł.

Wyzwania dla Niemiec

Obecny i przyszły rząd stoi przed szeregiem wyzwań:

Rozwiązuj problemy strukturalne

Należy pilnie ograniczyć wysokie emisje w sektorach transportu i budownictwa.

Szybciej wdrażaj reformy

Podjęte dotychczas działania nie przynoszą jeszcze pożądanego skutku; konieczne jest przyspieszenie.

Wykorzystaj wiedzę z zakresu gospodarki rynkowej

Sama wola polityczna nie wystarczy; wymaga również głębokiego zrozumienia powiązań gospodarczych i zachęt.

Opóźnienia we wdrażaniu działań polityki klimatycznej mają nie tylko skutki krajowe, ale wpływają także na wiarygodność Niemiec na arenie międzynarodowej.

Jest jeszcze wiele do zrobienia

Spadek Niemiec w Indeksie Ochrony Klimatu wyraźnie pokazuje, że wciąż wiele pozostaje do zrobienia, aby osiągnąć narzucone sobie cele klimatyczne i odzyskać wiodącą rolę na arenie międzynarodowej. Rząd koalicyjny pod hasłem „Sygnalizacja świetlna” przedstawił ambitne plany – w tym przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii i stopniowe wycofywanie węgla do 2030 roku – ale ich realizacja musi przebiegać szybciej i skuteczniej.

Wyzwania są ogromne: sektor transportu musi zostać zelektryfikowany, istniejące budynki muszą zostać odnowione, aby uczynić je bardziej energooszczędnymi, a także należy zmniejszyć zależność od paliw kopalnych. Jednocześnie nie można wykorzystywać kryzysu energetycznego jako wymówki do osłabiania celów polityki klimatycznej.

Nadaje się do:

• Czego Europa może się nauczyć z innowacyjnej siły Chin – w dziedzinie elektromobilności i innowacji technologicznych
• Rewolucja pojazdów elektrycznych w Chinach: wsparcie rządu i przełomy technologiczne
• Xpert.Cyfrowa krytyka ekspertów z Azji: Wiodąca pozycja Chin w elektromobilności nie wynika tylko z braku innowacyjności wśród unijnych producentów samochodów

Niemcy mają potencjał, by ponownie stać się pionierem w dziedzinie ochrony klimatu – wymaga to jednak zdecydowanych działań i ścisłej współpracy polityki z biznesem. Droga do tego celu nie będzie łatwa, ale jest niezbędna dla zrównoważonej przyszłości.

Nadaje się do:

• Zrównoważony rozwój jako strategia sukcesu: jak i dlaczego firmy zapewniają rozwój i przewagę konkurencyjną poprzez redukcję emisji CO2
• 10 przykładów firm i stosowanych przez nie działań w zakresie redukcji CO2 oraz finansowych przewag konkurencyjnych