Niemcy między USA a Chinami: Nowe strategie i system handlowy na rzecz zmienionego porządku globalnego
Przedpremierowe wydanie Xperta
Wybór głosu 📢
Opublikowano: 16 września 2025 r. / Zaktualizowano: 16 września 2025 r. – Autor: Konrad Wolfenstein
Niemcy między USA a Chinami: Nowe strategie i system handlowy na rzecz zmienionego porządku globalnego – Zdjęcie: Xpert.Digital
Koniec z pasażerami na gapę: dlaczego Niemcy muszą teraz nauczyć się stać o własnych siłach
W dylemacie: dlaczego Niemcy są teraz miażdżone między USA i Chinami
Niemiecki model gospodarczy, od dawna gwarant globalnego sukcesu i dobrobytu kraju, stoi przed największą próbą. Republika Federalna Niemiec jest ściskana jak kleszcze przez dwóch najważniejszych partnerów handlowych: Stany Zjednoczone z protekcjonistyczną doktryną „America First” oraz coraz bardziej agresywne strategicznie Chiny. Dawne pewniki wolnego handlu międzynarodowego i solidnych sojuszy chwieją się w posadach, a Niemcy muszą pilnie zdefiniować swoje miejsce w tym zmienionym porządku globalnym, aby nie stać się zabawką w rękach wielkich mocarstw.
Z jednej strony mamy partnerstwo transatlantyckie, które staje się kruche pod wpływem gróźb Donalda Trumpa dotyczących ceł wobec UE i przemysłu motoryzacyjnego, zmuszając Niemcy do porzucenia długo utrzymywanego wizerunku „pasażera na gapę”. Z drugiej strony, narasta systemowa rywalizacja z Chinami, które coraz częściej wykorzystują swoją dominację gospodarczą – zwłaszcza w zakresie kluczowych surowców i technologii – jako środek nacisku politycznego. Zależność od Pekinu osiągnęła strategicznie niebezpieczny poziom, a instytucje, które niegdyś zapewniały uczciwą konkurencję, takie jak Światowa Organizacja Handlu (WTO), są blokowane i nie działają.
Niniejszy artykuł analizuje głębokie zmiany w globalnej strukturze władzy i rzuca światło na strategiczne reakcje, które Niemcy i Europa muszą teraz wypracować. Od dywersyfikacji łańcuchów dostaw i nowych umów handlowych z partnerami takimi jak Kanada i Ameryka Południowa, po ustanowienie „otwartej autonomii strategicznej” – stawką jest nic innego jak przyszła rentowność Niemiec jako lokalizacji biznesowej. Jakie konkretne kroki są niezbędne, aby zmniejszyć krytyczne zależności, wzmocnić własną pozycję negocjacyjną i znaleźć nową równowagę między współpracą a różnicowaniem?
Nadaje się do:
Dlaczego stosunki Niemiec z USA i Chinami ulegają zasadniczym zmianom?
Krajobraz międzynarodowy zmienia się obecnie z prędkością i głębokością, co ma trwały wpływ na relacje Niemiec z dwiema najważniejszymi potęgami gospodarczymi świata. Stany Zjednoczone dokonują ponownej oceny swoich interesów i pod rządami Donalda Trumpa prowadzą protekcjonistyczną politykę handlową, która stawia nowe wyzwania przed Europą, a w szczególności przed Niemcami. Jednocześnie zaostrza się systemowa rywalizacja z Chinami, podczas gdy oba kraje pozostają ważnymi partnerami handlowymi Niemiec.
Ta reorganizacja nie ma charakteru tymczasowego, lecz strukturalnego. Stany Zjednoczone coraz bardziej koncentrują się na regionie Indo-Pacyfiku i realizują doktrynę „America First”, która stawia zastrzeżenia wobec tradycyjnych sojuszy. Chiny z kolei świadomie wykorzystują swoją siłę ekonomiczną do realizacji celów politycznych i kwestionowania opartego na zasadach porządku międzynarodowego. Niemcy muszą dostosować swoje priorytety w polityce zagranicznej do tych zmienionych warunków.
Nadaje się do:
Jak zmienia się partnerstwo transatlantyckie?
Relacje ze Stanami Zjednoczonymi nadal mają fundamentalne znaczenie dla Niemiec, ale stają się coraz mniej oczywiste. Stany Zjednoczone są najważniejszym partnerem handlowym Niemiec, z obrotami w handlu zagranicznym na poziomie 252,9 mld euro w 2024 roku. Niemiecki eksport do Stanów Zjednoczonych osiągnął 161,4 mld euro, co stanowi 9,9% całego niemieckiego eksportu – najwyższy wynik od ponad 20 lat.
Niemniej jednak polityka celna Trumpa niesie ze sobą znaczne obciążenia. Prezydent USA ogłosił 10-procentowe cła na cały import, 20-procentowe na towary z UE i 25-procentowe na samochody europejskie. Środki te mocno uderzają w niemieckie sektory eksportowe, zwłaszcza w przemysł motoryzacyjny, maszynowy i chemiczny. Indeks DAX stracił 17 procent wartości w ciągu kilku dni od ogłoszenia tych ceł.
Nowa rzeczywistość wymaga od Niemiec udowodnienia, że są kompetentnym i suwerennym partnerem na równych zasadach. Oznacza to rewizję strategii wojskowych, handlowych i energetycznych, a także wzmocnienie własnych możliwości, aby pozbyć się wizerunku „pasażera na gapę”. Tylko w ten sposób Niemcy mogą poprawić swoją pozycję negocjacyjną wobec Waszyngtonu i zapobiec dalszej alienacji.
Jakie wyzwania niesie ze sobą systemowa rywalizacja z Chinami?
Chiny są największym partnerem handlowym Niemiec, ale ich zależność osiąga problematyczny poziom. Rząd niemiecki definiuje Chiny jako „partnera, konkurenta i rywala systemowego”. Ta potrójna charakterystyka odzwierciedla złożoność relacji: o ile współpraca w takich obszarach jak polityka klimatyczna pozostaje niezbędna, o tyle rywalizacja systemowa stale rośnie.
Zależność Niemiec od niektórych surowców i technologii jest szczególnie krytyczna. Chiny dominują w 27 z 34 surowców sklasyfikowanych przez UE jako krytyczne. W przypadku pierwiastków ziem rzadkich, takich jak magnesy neodymowe, 91,3% niemieckiego importu pochodzi z Chin. Magnesy te są niezbędne do silników elektrycznych, turbin wiatrowych i urządzeń gospodarstwa domowego. To uzależnienie rozciąga się również na inne obszary: w przypadku laptopów udział importu z Chin wynosi około 80%, a w przypadku telefonów komórkowych – 68%.
Chiny coraz częściej wykorzystują tę dominację jako dźwignię strategiczną. Ograniczenia eksportu surowców krytycznych w 2025 roku wyraźnie pokazały słabość niemieckich firm. Niektóre z nich musiały już ograniczyć produkcję. Ten rozwój sytuacji podkreśla, że Chiny działają „zgodnie z interesami swojego monopartyjnego systemu”, a tym samym „relatywizują podstawy porządku opartego na regułach”.
Dlaczego Światowa Organizacja Handlu przestała funkcjonować?
WTO nie pełni już w wystarczającym stopniu swojej pierwotnej roli strażnika wielostronnego systemu handlowego. Jej zasady pochodzą z 1995 roku i są nieaktualne – wiele współczesnych kwestii handlowych, takich jak handel elektroniczny, zrównoważony rozwój czy małe i średnie przedsiębiorstwa, nie jest w nich odpowiednio uwzględnianych.
Blokada mechanizmu rozstrzygania sporów jest szczególnie problematyczna. Od 2019 roku Stany Zjednoczone blokują kolejne nominacje członków Organu Apelacyjnego WTO. To poważnie szkodzi kluczowemu filarowi WTO – organizacja nie jest już w stanie skutecznie egzekwować naruszeń własnych przepisów. Stany Zjednoczone krytykują zbyt szeroką interpretację mandatu Organu Apelacyjnego i wzywają do kompleksowych reform.
Do tego dochodzą problemy strukturalne: przy 166 członkach trudno osiągnąć konsensus. Runda Doha na rzecz liberalizacji handlu od lat stoi w miejscu. Wiele krajów skłania się zatem ku dwustronnym lub regionalnym umowom o wolnym handlu, co dodatkowo osłabia system wielostronny.
🔄📈 Wsparcie platform handlowych B2B – planowanie strategiczne i wsparcie eksportu i globalnej gospodarki dzięki Xpert.Digital 💡
Platformy handlowe B2B - Planowanie strategiczne i wsparcie z Xpert.Digital - Zdjęcie: Xpert.Digital
Platformy handlowe typu business-to-business (B2B) stały się kluczową częścią dynamiki handlu światowego, a tym samym siłą napędową eksportu i światowego rozwoju gospodarczego. Platformy te oferują znaczne korzyści firmom każdej wielkości, w szczególności MŚP – małym i średnim przedsiębiorstwom – które często są uważane za kręgosłup niemieckiej gospodarki. W świecie, w którym technologie cyfrowe zyskują coraz większe znaczenie, zdolność do adaptacji i integracji ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia sukcesu w globalnej konkurencji.
Więcej na ten temat tutaj:
Siła rynkowa UE jako narzędzie negocjacyjne — szanse i zagrożenia
W jaki sposób Niemcy mogą wypracować nowe zasady polityki handlowej i partnerstwa?
Odpowiedź leży w dwojakim podejściu: z jednej strony tworzeniu nowych struktur wielostronnych, a z drugiej dywersyfikacji stosunków handlowych poprzez partnerstwa strategiczne. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zasugerowała „przeprojektowanie” WTO, podczas gdy kanclerz Niemiec Friedrich Merz mówił o „nowym typie organizacji handlowej”. Jednym z konkretnych podejść jest zacieśnienie współpracy z CPTPP (Kompleksowym i Progresywnym Porozumieniem o Partnerstwie Transpacyficznym), sojuszem handlowym dwunastu krajów, w tym Australii, Japonii, Kanady i Wielkiej Brytanii. Ta „strukturalna współpraca” mogłaby posłużyć jako punkt wyjścia do przeprojektowania WTO. Postęp w zakresie nowych, sprawiedliwych zasad handlu byłby znacznie łatwiejszy w ramach CPTPP niż w ramach WTO, które znajduje się w impasie.
Jednocześnie Niemcy i UE rozszerzają sieć dwustronnych umów handlowych. Ratyfikacja czterech umów handlowych UE z krajami afrykańskimi stworzy nowe rynki eksportowe i zmniejszy zależność. Umowa UE-Mercosur z Ameryką Południową stworzy jedną z największych stref wolnego handlu na świecie i stworzy ponad 440 000 nowych miejsc pracy w Europie.
Nadaje się do:
W jaki sposób Niemcy mogą budować strategiczną suwerenność w zakresie surowców i łańcuchów dostaw?
Dywersyfikacja źródeł surowców stała się kwestią bezpieczeństwa narodowego. Niemcy podjęły już konkretne kroki: nowe partnerstwo surowcowe z Kanadą ma na celu zmniejszenie zależności od Chin w zakresie materiałów krytycznych. Kanada posiada bogate rezerwy litu, kobaltu, grafitu i innych surowców niezbędnych dla nowoczesnych technologii.
Strategia UE na rzecz „otwartej autonomii strategicznej” ma być jak najbardziej otwarta i autonomiczna, w zależności od potrzeb. Konkretne działania obejmują dywersyfikację źródeł importu, rozbudowę krajowych mocy produkcyjnych w obszarach strategicznych oraz promowanie zrównoważonych łańcuchów dostaw. Do 2030 roku UE zamierza wydobywać co najmniej 10% swoich strategicznych surowców w kraju, przetwarzać 40% i poddawać recyklingowi pozostałą część.
Niemieckie firmy już aktywnie ograniczają ryzyko w Chinach. Według badania przeprowadzonego przez Niemiecką Izbę Przemysłowo-Handlową (AHK) w Chinach, wiele niemieckich firm działających w Chinach planuje utworzenie dodatkowych lokalizacji poza Chinami lub utworzenie niezależnych od Chin łańcuchów dostaw. Co piąta niemiecka firma w Chinach zamierza ograniczyć swoje inwestycje.
Nadaje się do:
Jaką rolę odgrywa Europa w restrukturyzacji stosunków handlowych?
Europa musi działać jako całość, aby przetrwać w nowej rzeczywistości geopolitycznej. UE cieszy się już znaczną autonomią strategiczną w handlu i posiada największą na świecie sieć umów handlowych. Jako jeden z największych graczy w handlu światowym, UE może szybko podejmować decyzje i wywierać znaczący wpływ.
Nowa strategia handlowa UE opiera się na koncepcji „otwartej autonomii strategicznej”: zachowania tradycyjnej otwartości i zaangażowania międzynarodowego przy jednoczesnej gotowości do egzekwowania swoich praw i ochrony obywateli i przedsiębiorstw przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Obejmuje to zaostrzone kontrole inwestycji, przepisy anty-przymusowe oraz konsekwentnie stosowane kontrole subsydiów.
Jedność Europy wobec Chin jest szczególnie ważna. UE opracowała już instrumenty wzmacniające jej pozycję: mechanizm kontroli inwestycji zagranicznych, udoskonalone instrumenty handlowe oraz skuteczny zestaw narzędzi dla kluczowych technologii, takich jak 5G. Ulepszona procedura kontroli dotowanych inwestycji uzupełnia ten arsenał.
W jaki sposób Niemcy i Europa mogą wzmocnić swoją pozycję negocjacyjną?
Siła Europy tkwi w jej zbiorowej sile rynkowej. Z udziałem wynoszącym około 15 procent globalnego produktu krajowego brutto, UE może wywierać znaczący wpływ w negocjacjach. Ta siła jest już widoczna w obecnym sporze z USA: UE przygotowała cła odwetowe o wartości 72 miliardów euro w odpowiedzi na groźby Trumpa.
Niemcy muszą wzmocnić swoją konkurencyjność, aby stać się wiarygodnym partnerem. Wymaga to inwestycji w kluczowe technologie, rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym oraz stworzenia odpowiednich warunków ramowych dla innowacji. Decydenci polityczni powinni wspierać firmy w dywersyfikacji poprzez niskoprogowe programy finansowania i finansowanie badań.
Partnerstwo transatlantyckie pozostaje niezbędne pomimo wszystkich wyzwań. Niemcy i Stany Zjednoczone mają o wiele więcej wspólnego niż dzielą. Istnieją wspólne interesy, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa i polityki handlowej. Celem musi być zapewnienie, że Chiny nie wyjdą z konfliktu handlowego zwycięsko.
Nadaje się do:
- Wysoka piosenka w Niemczech i UE - dlaczego potrzebują się, aby móc przetrwać przeciwko USA i Chinom
Jaka równowaga między współpracą i demarkacją jest konieczna?
Nowa strategia Niemiec w handlu zagranicznym musi równoważyć różne wymagania. W przypadku Chin oznacza to „ograniczanie ryzyka” zamiast „oddzielania” – ukierunkowaną redukcję krytycznych zależności bez całkowitego oddzielenia. Rywalizacja systemowa nie wyklucza współpracy, lecz wręcz jej wymaga w pewnych obszarach, takich jak polityka klimatyczna czy kryzysy globalne.
Wyzwaniem jest połączenie efektywności ekonomicznej z bezpieczeństwem strategicznym. Nie wszystkie relacje handlowe są równie istotne – zależność w zakresie elektroniki użytkowej jest mniej problematyczna niż w zakresie surowców dla kluczowych technologii. Niemcy muszą opracować zróżnicowaną strategię, uwzględniającą różne kategorie produktów i partnerów.
Nowe partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi wymaga większej odpowiedzialności i wzajemności. Europa musi być gotowa do większych działań na rzecz swojego bezpieczeństwa, a jednocześnie odważnie reprezentować swoje interesy gospodarcze. Paradoksalnie, jest to najlepszy warunek długoterminowego, stabilnego partnerstwa transatlantyckiego.
Jak wygląda przyszłość niemieckiej polityki handlu zagranicznego?
Niemcy stoją przed zadaniem gruntownego przemyślenia swojej polityki handlu zagranicznego. Nadchodzące lata będą kluczowe dla tego, czy uda im się zbudować strategiczną autonomię bez odłączania się od globalnej gospodarki. Dywersyfikacja stosunków handlowych musi być systematycznie realizowana – poprzez nowe partnerstwa z krajami takimi jak Kanada, Australia i Brazylia, ale także poprzez pogłębianie relacji z Afryką i Ameryką Łacińską.
Cyfrowa i zielona transformacja stwarza możliwości dla nowych form współpracy międzynarodowej. Niemcy mogą wykorzystać swoje mocne strony w takich obszarach jak Przemysł 4.0, odnawialne źródła energii i technologie środowiskowe, aby dotrzeć do nowych rynków, budując jednocześnie strategiczne partnerstwa. Gospodarka o obiegu zamkniętym otwiera dodatkowe możliwości zmniejszenia zależności od surowców.
Sukces tej strategii zależy od tego, czy Niemcy i Europa będą w stanie wykazać się niezbędną jednością polityczną i odwagą w podejmowaniu trudnych decyzji. Obejmuje to również gotowość poniesienia kosztów ekonomicznych w celu osiągnięcia długoterminowych celów strategicznych. Tylko w ten sposób Niemcy mogą umocnić swoją pozycję w zmieniającym się porządku świata i skutecznie bronić swoich wartości i interesów.
Nowa rzeczywistość wymaga pragmatycznej realpolitik z jasnymi zasadami – bez moralnej pychy, ale też bez ślepego pragmatyzmu. Niemcy muszą nauczyć się poruszać w świecie rywalizacji mocarstw, w którym współzależność gospodarcza jest coraz częściej wykorzystywana jako broń strategiczna. Zdolność do strategicznej autonomii stanie się czynnikiem decydującym o przyszłej żywotności niemieckiego modelu gospodarczego.
Twój globalny partner w zakresie marketingu i rozwoju biznesu
☑️Naszym językiem biznesowym jest angielski lub niemiecki
☑️ NOWOŚĆ: Korespondencja w Twoim języku narodowym!
Konrad Wolfenstein
Chętnie będę służyć Tobie i mojemu zespołowi jako osobisty doradca.
Możesz się ze mną skontaktować wypełniając formularz kontaktowy lub po prostu dzwoniąc pod numer +49 89 89 674 804 (Monachium) . Mój adres e-mail to: wolfenstein ∂ xpert.digital
Nie mogę się doczekać naszego wspólnego projektu.
