Weto Meloniego w porozumieniu Mercosur – Prawda o dopłatach rolnych: Dlaczego Europa nie jest ofiarą wolnego handlu

Głębsze spojrzenie na blokadę porozumienia Mercosur przez Meloniego i jego wymiar ekonomiczny i polityczny

Grudzień 2025: Podczas gdy globalna gospodarka tworzy nowe sojusze, Europa ryzykuje uwięzienie w samonarzuconym ślepym zaułku. Zablokowanie porozumienia Mercosur przez premier Włoch Giorgię Meloni to coś więcej niż tylko spór o kwoty i cła na wołowinę – to odzwierciedlenie fundamentalnej dezorientacji UE między starymi odruchami protekcjonistycznymi a nowymi geopolitycznymi potrzebami.

W czasie, gdy administracja USA pod przewodnictwem Donalda Trumpa wywiera coraz większą presję na handel transatlantycki, a Chiny umacniają swoją dominację surowcową w Ameryce Łacińskiej, debata europejska wydaje się dziwnie oderwana od rzeczywistości. Podczas gdy kanclerz Friedrich Merz podkreśla strategiczne znaczenie rynku południowoamerykańskiego, Meloni kreuje się na patronkę tradycji rolniczej, która od dawna jest ekonomicznie zależna od dotacji państwowych.

Ale co tak naprawdę kryje się za wetem Rzymu? Czy rzeczywiście chodzi o ochronę przed „nieuczciwą konkurencją” ze strony mięsa modyfikowanego hormonami i pobłażliwymi przepisami dotyczącymi pestycydów w Brazylii? A może jesteśmy świadkami złożonej walki o władzę, w której Bruksela jest rozdarta między interesami własnego lobby rolniczego, presją ze strony Waszyngtonu i strachem przed utratą globalnego znaczenia?

Poniższa analiza przygląda się kulisom burzliwej debaty. Obnaża podwójne standardy europejskiej polityki handlowej, naświetla prawdziwe koszty ekonomiczne porażki i pokazuje, dlaczego obecne protesty rolników, choć emocjonalnie zrozumiałe, opierają się na niepewnych podstawach ekonomicznych. Głęboka analiza anatomii straconej szansy.

Strukturalny podział bogactwa Europy na arenie globalnego zarządzania

Współczesna gospodarka globalna przechodzi okres gruntownej restrukturyzacji, a jej centra przesuwają się z osi transatlantyckiej w stronę wielobiegunowych ośrodków władzy. Europejska polityka handlowa stała się nie tylko instrumentem regulacyjnym, ale także bezpośrednim narzędziem geopolitycznego pozycjonowania. W tym kontekście umowa Mercosuru to znacznie więcej niż przeciętna umowa o wolnym handlu. Dla Unii Europejskiej stanowi ona strategiczną próbę konsolidacji jej obecności gospodarczej i politycznych stref wpływów w regionie, który w coraz większym stopniu staje się centrum globalnych łańcuchów produkcji towarów i produktów rolnych.

Mercosur prezentuje się jako piąta co do wielkości gospodarka świata, z łącznym produktem krajowym brutto wynoszącym około 2,9 biliona euro i około 210 milionami mieszkańców w samej Brazylii. To sprawia, że ​​południowoamerykański związek zawodowy jest rynkiem, którego strategiczne znaczenie nie leży przede wszystkim w jego potencjale konsumenckim, ale w roli dostawcy surowców i energii, a także ważnego rynku zbytu dla europejskich produktów przemysłowych. Negocjacje w sprawie umowy z Mercosur trwają już cztery dekady, co już teraz wskazuje na złożone konflikty interesów, które pojawiają się w każdej znaczącej umowie handlowej.

Na wymiar geopolityczny istotny wpływ ma obecna polityka handlowa Stanów Zjednoczonych. W przeciwieństwie do transatlantyckiej solidarności ostatnich dekad, administracja Trumpa 2.0 prowadzi zdecydowanie unilateralistyczną politykę handlową, która wywiera presję na europejskie interesy bezpieczeństwa. Zawarte w sierpniu porozumienie o zawieszeniu broni między Trumpem a Brukselą przewiduje podstawową stawkę celną w wysokości 15% na większość towarów z UE, w połączeniu z amerykańskimi żądaniami dotyczącymi zakupu paliw kopalnych i inwestycji w sektory strategiczne. Ten rozwój sytuacji podkreśla potrzebę zróżnicowanej architektury handlowej zarówno z Chinami, jak i ze Stanami Zjednoczonymi.

Dla UE umowa z Mercosurem jest zatem niezbędnym środkiem redukcji ryzyka związanego z jej zależnością gospodarczą. Zapewniłaby ona europejskim przedsiębiorstwom dostęp do kluczowych surowców, stabilnych źródeł energii i rozszerzonych rynków zbytu, które zyskują na wartości w świecie rosnącej fragmentacji geopolitycznej. Komisja Europejska szacuje, że potencjalny wzrost eksportu wyniesie około 39%, co mogłoby przełożyć się na około 49 miliardów euro dodatkowego eksportu rocznie, a także na utworzenie ponad 440 000 miejsc pracy.

Mitologia rolnicza i rzeczywistość europejskiej polityki rolnej

Giorgia Meloni, w swojej obstrukcyjnej postawie, przedstawia się jako obrończyni włoskich rolników przed destrukcyjnymi siłami neoliberalnego systemu wolnego handlu. Ta narracja ma głębokie korzenie emocjonalne w społeczeństwach europejskich, a zwłaszcza w krajach peryferyjnych, takich jak Włochy, gdzie tradycja agrarna nadal ma znaczenie kulturowe i symboliczne. Włoskie rolnictwo przyczynia się do około trzech procent produktu krajowego brutto, a odsetek ten wzrasta do 15 procent, jeśli uwzględni się sektory związane z rolnictwem, takie jak handel detaliczny żywnością, logistyka i gastronomia. Jednak ta rzeczywistość gospodarcza przeczy wizerunkowi sektora rolnego zyskującego na znaczeniu; jest to raczej sektor, którego znaczenie systematycznie maleje w wyniku globalizacji i zmian strukturalnych.

Rolnictwo europejskie, rozumiane we współczesnej formie, nie jest produktem wolnego rynku ani naturalnej konkurencyjności. Jest raczej sztucznym konstruktem, zbudowanym na czterech dekadach masowych subsydiów państwowych i protekcjonistycznej polityki handlowej. Wspólna Polityka Rolna UE stanowi jeden z najsurowszych na świecie systemów protekcjonistycznych w produkcji rolnej. Średnie cła importowe na produkty rolne wynoszą około 11,7%, podczas gdy odpowiadające im stawki na towary przemysłowe wynoszą zaledwie 4,1%. Najwyższe cła są szczególnie wysokie: w niektórych kategoriach sięgają 104–157%, zwłaszcza na owoce i produkty pochodzenia zwierzęcego.

Ironia historii polega na tym, że UE zbudowała swoją obecną konkurencyjność jako eksporter produktów rolnych, co uczyniło ją globalną potęgą w tym sektorze, właśnie dzięki mechanizmom protekcjonistycznym i subsydiującym, które systematycznie dyskryminują kraje rozwijające się. Europa z powodzeniem eksportuje produkty mleczne, mięso i zboże nie dlatego, że produkcja tych produktów jest z natury tańsza, ale dlatego, że europejscy rolnicy zostali odłączeni od cen rynkowych za pomocą ceł i subsydiów. Doprowadziło to do sztucznej nadprodukcji, którą można było ograniczyć jedynie poprzez subsydia eksportowe, co doprowadziło do obniżenia cen produktów rolnych na rynku światowym.

Niedawne protesty europejskich rolników przeciwko porozumieniu Mercosur należy interpretować w następujący sposób: reprezentują one grupę interesów, która uważa, że ​​jej historyczne przywileje są zagrożone, nie zastanawiając się nad faktem, że przywileje te zostały zbudowane kosztem rolników w krajach rozwijających się. W Ghanie lokalne struktury rolnicze i tradycyjna produkcja zniknęły, gdy rynek zalał europejski drób. W Kamerunie europejski eksport produktów rolnych zniszczył lokalne systemy produkcji, mimo że formalne umowy handlowe miały chronić właśnie te kraje. Protesty rolników w Brukseli, w których tysiące osób demonstrowało przeciwko porozumieniu Mercosur, są zatem moralnie dwuznaczne: reprezentują one interesy, które można zabezpieczyć jedynie poprzez utrzymanie globalnych asymetrycznych struktur.

Nasze doświadczenie w zakresie rozwoju biznesu, sprzedaży i marketingu w UE i Niemczech – Zdjęcie: Xpert.Digital

Skupienie się na branży: B2B, digitalizacja (od AI do XR), inżynieria mechaniczna, logistyka, odnawialne źródła energii i przemysł

Więcej na ten temat tutaj:

• Centrum biznesowe Xpert

Centrum tematyczne z przemyśleniami i wiedzą specjalistyczną:

• Platforma wiedzy na temat globalnej i regionalnej gospodarki, innowacji i trendów branżowych
• Zbieranie analiz, impulsów i informacji ogólnych z obszarów, na których się skupiamy
• Miejsce, w którym można zdobyć wiedzę i informacje na temat bieżących wydarzeń w biznesie i technologii
• Centrum tematyczne dla firm, które chcą dowiedzieć się więcej o rynkach, cyfryzacji i innowacjach branżowych

Rzeczywistość rolnicza Mercosuru i kwestia norm

Istotne obawy ekonomiczne związane z umową koncentrują się na kilku, ale istotnych empirycznie, grupach produktów. Wołowina, drób, cukier i etanol stanowią sedno dyskusji, ponieważ kraje Mercosuru korzystają z tych produktów z realną przewagą cenową. Warunki klimatyczne w Brazylii pozwalają na hodowlę bydła po znacznie niższych kosztach niż w Europie. Jednak centralnym problemem nie jest sam fakt różnic w kosztach, ale raczej kwestia zróżnicowanych standardów produkcji.

Europejska hodowla zwierząt gospodarskich podlega znacznie surowszym wymogom regulacyjnym dotyczącym stosowania antybiotyków, terapii hormonalnej, dobrostanu zwierząt i higieny niż porównywalna produkcja w Brazylii, Argentynie i Paragwaju. Niemieccy hodowcy zwierząt gospodarskich systematycznie dokumentują leczenie antybiotykami i podlegają ścisłym wymogom monitorowania, mającym na celu ograniczenie stosowania antybiotyków. W Ameryce Południowej przepisy te są mniej rygorystyczne, a profilaktyczne stosowanie antybiotyków i hormonów stymulujących wzrost pozostaje powszechną praktyką. Prowadzi to do rzeczywistych zakłóceń konkurencji, nie dlatego, że południowoamerykański sektor rolny jest z natury mniej produktywny, ale dlatego, że południowoamerykańskie warunki produkcji uzewnętrzniają to, co musi zostać zinternalizowane w Europie.

Podobnie jest z herbicydami. Niemcy zakazały stosowania atrazyny w latach 90. XX wieku z powodu zanieczyszczenia wód gruntowych, zmuszając niemieckich rolników do przejścia na droższe alternatywy. Brazylijski sektor rolny nadal z powodzeniem produkuje z atrazyną; substancja ta jest legalna i powszechnie stosowana. Dlatego też, jeśli produkty rolne z Mercosuru będą teraz wprowadzane do UE bez cła, producenci z Ameryki Południowej osiągną oszczędności, które nie wynikają z wyższej wydajności czy efektywności, ale raczej z niższych wymogów regulacyjnych. To rzeczywiście przykład nieuczciwej konkurencji, która wykracza poza prostą różnicę cen.

Ironia stanowiska europejskiego polega jednak na tym, że sama UE świadomie utrzymywała te asymetryczne standardy przez dziesięciolecia. Unia Europejska nie jest biednym, wrażliwym regionem, nagle zalewanym produktami o niskiej jakości. Jest to superbogaty sojusz handlowy, który świadomie ustanowił sobie wysokie standardy i odpowiednio za nie płaci. Kraje Mercosuru to o wiele mniej zamożne gospodarki, których obywateli po prostu nie stać na tak wysokie standardy. Przedstawianie umowy jako problemu, ponieważ nie eliminuje ona tej nierówności, a jednocześnie niechęć do obniżania własnych standardów lub finansowania znaczących transferów technologii i know-how, jest koncepcyjnie niespójne.

Strategiczne manewry polityki blokady

Działania Meloni w grudniu 2025 roku ujawniają jednak prawdziwą dynamikę tej konfrontacji. Włoska premier nie wyraziła swoich obaw dopiero w ostatnich dniach przed planowanym podpisaniem. Przeciwnie, ogłosiła swój sprzeciw dopiero po tym, jak UE wynegocjowała obszerne klauzule ochronne. Klauzule te są istotne: pozwalają UE na szybkie zawieszenie preferencji taryfowych w przypadku stwierdzenia, że ​​import z krajów Mercosuru zakłóca rynek. Zintensyfikowano monitoring kluczowych produktów, takich jak wołowina, drób, ryż, miód, jaja, czosnek, etanol, owoce cytrusowe i cukier, a raporty są sporządzane co najmniej raz na sześć miesięcy.

Nasuwa się pytanie: czego dokładnie Meloni dodatkowo żąda? Jej publiczne wypowiedzi sugerują, że czeka na pakiet dodatkowych środków, które należy wyjaśnić i omówić z rolnikami. Jest to niejasne i praktycznie nieograniczone żądanie: każdy rząd może twierdzić, że rolnicy nie zostali wystarczająco poinformowani lub skonsultowani. Źródła dyplomatyczne podają dwa alternatywne wyjaśnienia: po pierwsze, Meloni wywiera presję na negocjacje budżetowe UE, aby uzyskać ustępstwa finansowe; po drugie, jest pod presją Waszyngtonu, administracji Trumpa, która sprzeciwia się takiej umowie o wolnym handlu.

To drugie wydaje się prawdopodobne. Strefa handlowa Mercosur-UE ściślej związałaby Amerykę Łacińską z interesami europejskimi, osłabiając tym samym dominację Ameryki na półkuli. Postępowa administracja USA mogłaby być w tym zainteresowana. Z drugiej strony, administracja Trumpa systematycznie próbowała podważać lub opóźniać najważniejsze europejskie umowy handlowe, aby utrzymać europejskie zasoby na potrzeby dwustronnych negocjacji amerykańsko-europejskich.

Brazylia, pod rządami Luli da Silvy, ogłosiła, że ​​zakończy negocjacje bez szybkiego podpisania umowy. To nie jest tylko pusty slogan: prezydentura Luli kończy się w styczniu 2026 roku. Kolejne przewodnictwo w Mercosur obejmie Paragwaj, kraj o znacznie bardziej krytycznym stanowisku wobec porozumienia. Oznacza to, że możliwości są rzeczywiście ograniczone. Brazylia prowadzi negocjacje od 26 lat. Dalsze opóźnienia mogą oznaczać fiasko porozumienia i długofalowe szkody dla całej struktury współpracy południowoamerykańsko-europejskiej.

Wymiar francuski i heterogeniczna struktura europejska

Co ciekawsze, Francja również zagłosowała przeciwko porozumieniu, nie wzbudzając takiego zainteresowania jak Meloni. Francja ma mniej powodów do obaw w kwestii eksportu produktów rolnych niż Brazylia, ale większe interesy bezpieczeństwa w Afryce Zachodniej i strategiczną tradycję podporządkowywania polityki handlowej celom politycznym i bezpieczeństwu. Dla Francji blokada mogłaby być sposobem na wzmocnienie własnej roli geopolitycznej w Europie lub na wpłynięcie na inne kwestie negocjacyjne.

Niemcy, pod przewodnictwem kanclerza Friedricha Merza, aktywnie poparły porozumienie i ostro skrytykowały politykę obstrukcji. Odzwierciedla to zróżnicowaną strukturę gospodarczą: Niemcy mogą znacząco skorzystać na obniżce wysokich ceł Mercosuru na produkty przemysłowe. Mercosur nakłada obecnie cła w wysokości 35% na samochody, 14-20% na maszyny i do 18% na chemikalia. Niemieccy producenci samochodów bezpośrednio skorzystaliby na takich obniżkach. Włoska gospodarka ma inne priorytety i słabszą pozycję w branżach, które skorzystałyby na obniżkach ceł Mercosuru.

To ilustruje fundamentalny problem UE: jest to stowarzyszenie 27 państw o ​​często antagonistycznych interesach gospodarczych. Blokada ze strony jednego lub dwóch państw oznacza paraliż całej Unii, mimo że większość krajów może popierać porozumienie. Nie jest to jedynie problem natury technicznej, ale strukturalny, polegający na osłabieniu zdolności Europy do działania w świecie coraz bardziej agresywnej konkurencji geopolitycznej.

Długoterminowy wpływ na europejskie zdolności strategiczne

Niepowodzenie lub dalsze opóźnienie porozumienia z Mercosurem miałoby poważne konsekwencje wykraczające poza handel indywidualny. Stanowiłoby to sygnał na arenie międzynarodowej, że UE nie jest zdolna do działania, nawet jeśli większość w Radzie poprze porozumienie. To właśnie ten sygnał, którego geopolityczni rywale, Chiny i Stany Zjednoczone, najmniej chcą widzieć. Chiny strategicznie inwestują w infrastrukturę i zasoby surowcowe Ameryki Łacińskiej. Polityka handlowa USA dąży do odzyskania kontroli nad Ameryką Łacińską. UE, która zareaguje zbyt późno i ulegnie wewnętrznym podziałom, straci wpływy.

Co więcej, sygnał dla przyszłych partnerów handlowych byłby druzgocący: UE nie wywiązuje się ze swoich wynegocjowanych zobowiązań i jest gotowa je ponownie opóźnić. Dla Indii, Azji, Australii i innych regionów, z którymi UE chce negocjować, byłby to sygnał ostrzegawczy o braku wiarygodności.

Jednocześnie utrzymuje się zasadnicze napięcie: Europa nie może po prostu przenieść swoich wysokich standardów do krajów o niższych dochodach, nie ponosząc z tego tytułu kosztów. Umowa w obecnej formie oferuje pewne mechanizmy monitorowania i zabezpieczenia, ale nie eliminuje fundamentalnej asymetrii. Bardziej uczciwa umowa intelektualnie obejmowałaby transfery technologii, wiedzy i środków finansowych, aby pomóc krajom Mercosuru w podniesieniu standardów. Zwiększyłoby to koszty dla Europy, ale jednocześnie uczciwie rozwiązałoby problem obecnych dysproporcji, które są częścią bogactwa Europy i zacofania rozwojowego Ameryki Łacińskiej.

Między legitymacją a teatrem strategicznym

Opóźnienie Meloniego w sfinalizowaniu umowy z Mercosurem stanowi mieszankę uzasadnionych obaw protekcjonistycznych i strategicznych kalkulacji siły, które nie są dla siebie transparentne. Wyzwania gospodarcze dla poszczególnych europejskich sektorów rolnictwa są realne, ale nie są ani nowe, ani zaskakujące, i nie są tak poważne, jak się je przedstawia. UE zgodziła się już na klauzule ochronne, które wykraczają poza te zawarte w konwencjonalnych umowach handlowych. Sedno problemu nie tkwi w szczegółach umowy, lecz w niezdolności lub niechęci Europy do bezpośredniego zajęcia się nierównościami strukturalnymi i postrzegania siebie w takich negocjacjach nie jako ofiary, lecz jako bogatego, uprzywilejowanego regionu, który może i powinien pozwolić sobie na wysokie standardy.

Jednocześnie Meloni instrumentalizuje uzasadnione obawy rolników, aby realizować inne cele polityczne, od budżetu po orientację geopolityczną. Choć jej umiejętności są godne podziwu, ostatecznie podważają one potencjał strategiczny Europy. UE, która nie jest w stanie wdrażać własnych decyzji większościowych, jest postrzegana na arenie międzynarodowej jako słaba i ma niewielkie możliwości działania w świecie, w którym strategiczna konkurencja z Chinami i USA nasila się z dnia na dzień. Ironią jest to, że zablokowanie umowy uniemożliwia właśnie dywersyfikację europejskich stosunków gospodarczych z zagranicą, która jest kluczowa dla europejskiej strategii ograniczania ryzyka.

Konrad Wolfenstein

Chętnie będę Twoim osobistym doradcą.

skontaktować się ze mną pod Wolfenstein ∂ xpert.digital

zadzwonić pod +49 89 674 804 (Monachium)

LinkedIn
 

Skorzystaj z bogatej, pięciokrotnej wiedzy specjalistycznej Xpert.Digital w ramach kompleksowego pakietu usług | Badania i rozwój, XR, PR i optymalizacja widoczności cyfrowej — Zdjęcie: Xpert.Digital

Xpert.Digital posiada dogłębną wiedzę na temat różnych branż. Dzięki temu możemy opracowywać strategie „szyte na miarę”, które są dokładnie dopasowane do wymagań i wyzwań konkretnego segmentu rynku. Dzięki ciągłej analizie trendów rynkowych i śledzeniu rozwoju branży możemy działać dalekowzrocznie i oferować innowacyjne rozwiązania. Dzięki połączeniu doświadczenia i wiedzy generujemy wartość dodaną i dajemy naszym klientom zdecydowaną przewagę konkurencyjną.

Więcej na ten temat tutaj:

• Wykorzystaj 5-krotną wiedzę Xpert.Digital w jednym pakiecie – już od 500 €/miesiąc