Opublikowano: 22 listopada 2024 / Aktualizacja z: 22 listopada 2024 - Autor: Konrad Wolfenstein
Niemiecki idealizm i chiński pragmatyzm: dekarbonizacja Chin między kalkulacją strategiczną a wpływami globalnymi – obraz kreatywny: Xpert.Digital
Transformacja energetyczna Chin: między kalkulacją strategiczną a wpływami globalnymi
Chiny znajdują się w centrum imponującej transformacji energetycznej, która w mniejszym stopniu wynika z czystej świadomości ekologicznej i jest napędzana przede wszystkim interesami strategicznymi i gospodarczymi. Dążąc do umocnienia swojej pozycji wiodącej światowej potęgi gospodarczej, kraj wykorzystuje transformację swojego sektora energetycznego nie tylko do dekarbonizacji, ale także jako narzędzie wzmacniania potęgi geopolitycznej i dominacji technologicznej.
Ambitne cele klimatyczne i postęp Chin
Cele klimatyczne Chin są ambitne: kraj dąży do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2060 r. Aby osiągnąć te cele, Chiny polegają na masowej restrukturyzacji swoich dostaw energii, która charakteryzuje się niezwykłym rozwojem energii odnawialnych. W 2023 r. zainstalowano imponujące 400 gigawatów (GW) nowych mocy wytwórczych energii słonecznej i wiatrowej, co zmniejszyło zależność od węgla o 7%. Przewiduje się, że do 2035 r. około 65% wytwarzanej energii elektrycznej będzie mogło pochodzić z czystych źródeł energii.
Jednocześnie energia jądrowa odgrywa kluczową rolę w miksie energetycznym Chin. Kraj ma obecnie 58 GW zainstalowanej mocy jądrowej, ale planuje drastyczną rozbudowę. Oczekuje się, że do 2030 roku Chiny wyprzedzą Francję i Stany Zjednoczone w roli czołowego producenta energii jądrowej. Co roku ma być budowanych około dziesięciu nowych reaktorów, co oznacza, że w ciągu najbliższych 15 lat będzie można zbudować ponad 150 nowych elektrowni. Strategia ta nie tylko pozwala Chinom na dalsze ograniczenie wytwarzania energii z węgla, ale także zapewnia stabilność systemu energetycznego. Energia jądrowa zapewnia niezawodne dostawy energii podstawowej, które równoważą wahania energii odnawialnej.
Niemniej jednak główny nacisk pozostaje wyraźnie położony na energie odnawialne. Udział energii jądrowej w wytwarzaniu energii elektrycznej wynosi obecnie około 5%, ale oczekuje się, że w nadchodzących latach wzrośnie. To połączenie energii słonecznej, wiatrowej i jądrowej stanowi część kompleksowego podejścia do osiągnięcia neutralności klimatycznej i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.
Podczas gdy Zachód o tym dyskutuje, Chiny nabierają rozpędu – stając się superpotęgą w zakresie samochodów elektrycznych
W ostatnich latach Chiny konsekwentnie ugruntowały swoją pozycję światowego pioniera w dziedzinie elektromobilności. To efekt strategicznej polityki przemysłowej, ogromnych inwestycji i jasnej wizji przyszłości branży motoryzacyjnej. Podczas gdy w Niemczech i innych krajach zachodnich nadal toczy się dyskusja na temat zalet i wad samochodów elektrycznych, Chiny podjęły już zdecydowane kroki w celu przyspieszenia przejścia na pojazdy elektryczne.
O ile my wciąż dyskutujemy tutaj o sensie i bezsensie samochodów elektrycznych i wyczarowujemy upadek gospodarczy wraz z końcem silników spalinowych, Chiny są w pełni zaangażowane w samochody elektryczne i już konsekwentnie to realizują. Dlaczego nikt nie chce tego zobaczyć?
Chiny stawiają na elektromobilność
1. Dane dotyczące penetracji rynku i sprzedaży
W lipcu 2024 r. samochody elektryczne (w tym hybrydy typu plug-in) po raz pierwszy osiągnęły ponad 50% udziału w rynku nowych rejestracji w Chinach. W sumie tylko w pierwszej połowie 2024 r. sprzedano prawie pięć milionów tzw. pojazdów nowej energii (NEV), co stanowi wzrost o 32% w porównaniu z rokiem poprzednim.
Krajowe marki takie jak BYD i Li Auto dominują na rynku i ustanawiają nowe rekordy sprzedaży. Z drugiej strony niemieccy producenci walczą o utrzymanie swojego udziału w rynku.
2. Wsparcie polityczne
Chiński rząd promuje elektromobilność poprzez dotacje, ulgi podatkowe i preferencyjną politykę rejestracji samochodów elektrycznych w dużych miastach. Działania te w dalszym ciągu zwiększają popyt pomimo utraty dotacji centralnych pod koniec 2022 r.
Celem jest, aby do 2025 r. co najmniej połowa wszystkich sprzedanych samochodów miała być pojazdami elektrycznymi, co pierwotnie planowano dopiero na rok 2035.
3. Przywództwo technologiczne
Chiny są liderem nie tylko w produkcji samochodów elektrycznych, ale także w produkcji akumulatorów i rozwoju rozwiązań programowych dla pojazdów. Ta siła technologiczna daje chińskim producentom przewagę konkurencyjną nad zachodnimi konkurentami.
4. Infrastruktura
Chiny dominują na światowym rynku autobusów elektrycznych i ugruntowały swoją pozycję pioniera w elektryfikacji transportu publicznego. Już w 2021 r. około 60% z około 700 000 autobusów miejskich i regularnych w chińskich miastach było autobusami czysto elektrycznymi, a rząd planuje osiągnąć pełną elektryfikację do 2030 r. Chiny wyznaczają standardy, dysponując ponad 420 000 autobusów elektrycznych, co stanowi około 99% światowej floty. Rozwój ten był możliwy dzięki dotacjom rządowym, rygorystycznym przepisom dotyczącym ochrony środowiska oraz rozwojowi kompleksowej infrastruktury ładowania. Miasta takie jak Shenzhen przestawiły już całkowicie swoje floty autobusowe na napęd elektryczny, po stopniowym wprowadzaniu tego rozwiązania od 2009 r.
Ta wszechstronna ekspansja nie tylko przynosi korzyści ekologiczne, ale także wzmacnia lokalną gospodarkę. Firmy takie jak BYD, NIO i Xpeng są wiodącymi graczami na rynku globalnym i korzystają ze wsparcia rządowego. Dominacja Chin w tym sektorze daje temu krajowi zdecydowaną przewagę konkurencyjną w czasach, gdy elektromobilność uważana jest za kluczową technologię na świecie.
Dla porównania Niemcy pozostają znacznie w tyle. Według E-Bus Radar 2023 w Niemczech jeździły jedynie 1884 autobusy elektryczne, co stanowi 2,2% udziału w całym taborze autobusowym. Do 2030 r. niemieckie firmy transportowe planują zakupić około 6600 e-autobusów, co oznacza, że łącznie po niemieckich drogach mogłoby jeździć prawie 8500 e-autobusów. Jednak nadal stanowiłoby to tylko ułamek niemieckiej floty.
Kluczowa różnica polega na szybkości i konsekwencji wdrażania: podczas gdy Chiny co tydzień wprowadzają na drogi około 9500 nowych autobusów elektrycznych, w całym roku 2023 w Europie dostarczono jedynie 6354 autobusy elektryczne. Postęp Niemiec hamuje także niewystarczające finansowanie i brak przejrzystości politycznej, co utrudnia rozwój elektromobilności w lokalnym transporcie publicznym.
Dlaczego w Niemczech jest to często ignorowane lub traktowane krytycznie?
1. Ograniczenie technologiczne
W Niemczech panuje głęboko zakorzeniony sceptycyzm wobec nowych technologii, często nazywany „niemieckim niepokojem”. Znajduje to również odzwierciedlenie w zastrzeżeniach do samochodów elektrycznych, np. odnośnie zasięgu, infrastruktury ładowania czy bilansu środowiskowego.
2. Uzależnienie od silników spalinowych
Niemiecki przemysł motoryzacyjny od dziesięcioleci opiera się na silnikach spalinowych, a obecnie stoi przed wyzwaniem radykalnej zmiany procesów produkcyjnych i modeli biznesowych. Prowadzi to do niepewności i oporu wobec zmian.
3. Dyskusja na temat efektywności środowiskowej
Krytycy często podkreślają intensywną produkcję akumulatorów generującą emisję CO₂. Chociaż samochody elektryczne kompensują te emisje podczas eksploatacji poprzez jazdę bezemisyjną, debata pozostaje pełna emocji.
4. Rozłam polityczny
Podczas gdy Chiny zapewniają jasne wytyczne polityczne, środki stosowane w Niemczech są mniej spójne. Zniesiono np. premię za zakup samochodów elektrycznych, co przełożyło się na spadek nowych rejestracji.
Strategiczne motywy transformacji energetycznej
Chińska transformacja energetyczna w mniejszym stopniu opiera się na idealizmie środowiskowym, a bardziej na jasnych rozważaniach strategicznych. Istnieje kilka kluczowych motywacji, które kształtują podejście Chin:
1. Zapewnij sobie pozycję lidera na rynku
Chiny wzmacniają swoją bazę przemysłową poprzez masowe inwestycje w odnawialne źródła energii i elektromobilność. Firmy takie jak BYD, CATL i Yutong już dominują na swoich rynkach na całym świecie i zapewniają krajowi długoterminową przewagę technologiczną.
2. Zwiększ niezależność energetyczną
Ekspansja energii odnawialnej zmniejsza zależność Chin od importu energii, zwłaszcza paliw kopalnych. Jest to korzystne nie tylko z gospodarczego punktu widzenia, ale także stanowi ważną dźwignię geopolityczną.
3. Wpływy geopolityczne
Wiodąca pozycja technologiczna Chin umożliwia temu krajowi wzmocnienie swoich wpływów w krajach wschodzących i rozwijających się. Dzieje się to między innymi poprzez eksport systemów fotowoltaicznych, pojazdów elektrycznych i związanej z nimi infrastruktury. Projekty Inicjatywy Pasa i Szlaku również przyczyniają się do rozprzestrzeniania chińskiej technologii.
Porównanie z Niemcami: dwa różne podejścia
Podczas gdy Chiny przyjmują podejście strategiczne i pragmatyczne, niemiecka transformacja energetyczna jest silnie zorientowana na wartości i kształtowana przez idee ochrony klimatu. Niemcy stawiają na zrównoważony rozwój, przejrzystość i dialog ze społeczeństwem, ale postęp jest często wolniejszy w porównaniu z Chinami. Przeszkody strukturalne, takie jak biurokracja, nieodpowiednia infrastruktura i długotrwałe procedury planowania, spowalniają wdrażanie.
Szczególnie uderzającą różnicę widać w obszarze elektromobilności. Podczas gdy prawie 100% flot autobusowych w miastach takich jak Shenzhen w Chinach jest elektrycznych, w Niemczech w 2023 r. odsetek ten wyniesie jedynie 2,2%. Ta rozbieżność ilustruje wyzwania, jakie stoją przed Niemcami, jeśli chodzi o realizację ambitnych celów.
Ponadto Chiny są często postrzegane w niemieckich dyskusjach politycznych jako systemowy rywal. Utrudnia to współpracę i zwiększa konkurencję. Jednocześnie niemieccy decydenci mogliby uczyć się od chińskiego pragmatyzmu, aby przyspieszyć procesy bez narażania własnych wartości.
Pragmatyzm kluczem do sukcesu
Transformacja energetyczna Chin pokazuje, że strategiczne i pragmatyczne podejście może prowadzić do imponujących rezultatów. Nie należy jednak traktować tego jedynie jako przykładu. Chiny dążą do wyraźnych własnych interesów i wykorzystują swój postęp do wzmocnienia swojej pozycji globalnej. Kraj ten jest zatem aktorem reprezentującym zarówno szanse, jak i wyzwania dla innych krajów, takich jak Niemcy.
Niemieccy politycy stoją przed zadaniem usprawnienia własnych procesów, nie rezygnując jednocześnie z zasad zrównoważonego rozwoju i demokracji. Konieczne jest zróżnicowane spojrzenie: ważne jest, aby wyciągnąć wnioski z sukcesów Chin i jednocześnie rozpoznać długoterminowe ryzyko modelu autorytarnego.
Perspektywy na przyszłość: szanse i wyzwania
Globalna transformacja energetyczna jest jednym z głównych problemów XXI wieku, a Chiny odgrywają w niej kluczową rolę. Pozostaje pytanie, czy kraj będzie w stanie osiągnąć swoje cele bez tworzenia nowych zależności – czy to poprzez ogromne zapotrzebowanie na pierwiastki ziem rzadkich, czy też poprzez koszty ekologiczne i społeczne dużych projektów.
Jednocześnie chińska transformacja energetyczna oferuje również możliwości współpracy. Na przykład Niemcy i inne kraje mogłyby skorzystać z chińskiego doświadczenia w rozwoju infrastruktury, wnosząc jednocześnie własne technologie i podejścia. Zrównoważone połączenie konkurencji i współpracy może być kluczem do skutecznego stawienia czoła globalnym wyzwaniom kryzysu klimatycznego.
Państwowe działania polityczne zamiast wiecznych emocjonalnych debat
Chiny w imponujący sposób pokazują, jak konsekwentna strategia może przyspieszyć przejście na elektromobilność. Połączenie wsparcia rządowego, innowacji technologicznych i jasnej wizji uczyniło z kraju światowego pioniera. Jednakże w Niemczech transformację często spowalniają sceptycyzm i nieporozumienia polityczne. Sukces Chin może jednak pobudzić do działania: każdy, kto przegapi połączenie z elektromobilnością, ryzykuje swoją długoterminową konkurencyjność na światowym rynku samochodowym.
Nadaje się do: